اصغر فرهادی: فیلم هایم تلخ هستند؛ ولی تاریک نه

عبارات مهم : فرزند

اصغر فرهادی، کارگردان مشهور ایرانی که به مناسبت اجرای اثر تازه اش در فستیوال کن، به فرانسه رفته، گفت وگوهای متعددی با رسانه های این کشور راجع به «همه می دانند» داشته هست. فرهادی در یکی از گفت وگوهای تقریبا بلندش به «لوپاریزین» راجع به چگونگی شکل گیری این فیلم صحبت کرده هست. او در ادامه به مباحث مختلفی از جمله همکاری با پنه لوپه کروز و خاویر باردم هم اشاره کرده و راجع به برداشت متفاوت مخاطب نسبت به فیلم تازه اش هم صحبت کرده هست. در زیر بخشی از این گفت وگو را که با «لوپاریزین» صورت گرفته از نظر می گذرانید.

«همه می دانند» چطور شکل گرفت؟
بعد از اینکه فیلم سومم به نام چهارشنبه سوری تمام شد، به همراه خانواده ام سفری به جنوب اسپانیا داشتیم. آنجا یک اعلامیه با تصویر یک فرزند دیدیم. سارینا، یکی از دخترهایم که آن موقع چهارسالش بود از من راجع به آن فرزند سؤال پرسید. مترجم ما برایش توضیح داد که این فرزند گم شده است و والدینش به دنبالش می گردند. دخترم در تمام طول سفر ترسیده بود و لحظه ای از من جدا نمی شد. آن خاطره در ذهنم حک شده است بود. بعد از اتمام فیلم «گذشته»، به سرم زد تا داستان «همه می دانند» را بنویسم. از آنجا که می خواستم فیلم فروشنده را بسازم، این پروژه را برای وقت اندکی به حالت تعلیق درآوردم و بعد دوباره به سراغش رفتم.

چرا این اثر را در اسپانیا فیلم برداری کردید؟
داستان این فیلم می توانست هرجایی رخ دهد ولی گزینش اسپانیا از نظر خودم کاملا روشن بود. اسپانیا کشوری است که بی نهایت دوستش دارم. این طور حس می کنم که اسپانیایی ها از لحاظ مباحث عاطفی و فرهنگی خیلی به ایرانی ها نزدیک هستند. مردم این کشور خیلی راحت احساساتشان را بیان می کنند. با اسپانیا احساس آشنایی می کردم.

اینکه بخواهید از پنه لوپه کروز و خاویر باردم هم در این فیلم استفاده کنید، برایتان امری آشکار و بدیهی بود؟
بله. بازی آنها را خیلی تحسین می کنم؛ حالا چه فیلم هایی که پنه لوپه برای پدرو آلمودوار بازی کرده یا چه آثاری که خاویر برای برادران کوئن نقش آفرینی کرده هست. این دو بازیگران بسیار مستعدی هستند که توانایی جان دادن به شخصیت های متفاوت را دارند. البته صورت ای دارند که خیلی سریع حس همدردی را نشان می دهد. این طور دیگر مخاطب هم نیازی ندارد خودش را جای شخصیت های فیلم بگذارد. این عنوان برای من خیلی اهمیت دارد که بازیگرانم حرارت و اشتیاقشان را در صحنه فیلم برداری آزاد کنند و آن را به تصویر بکشند.

همکاری تان با هنرپیشه ها وقت تصویربرداری چگونه است؟ آدمی هستید که زیاد دستور می دهید؟
با بازیگرانم زیاد حرف می زنم. بعضی وقت ها راجع به موضوعاتی با آنها حرف می زنم که ارتباطی با نقش هایشان ندارد.دنبال راهکاری می گردم که از آن طریق هنرپیشه ها نزدیک به زندگی واقعی باشند. دوست ندارم خیلی به شیوه سینمایی بازی کنند. تلاش می کنم فیلترهایی که سینما به وجود آورده و هنرپیشه ها را از واقعیت دور می کند از بین ببرم. خاویر باردم به من گفت از بازی کردن در این فیلم خیلی خوشحال و راضی است چون باعث شده است صداقت و رک گویی که درون هر یک از ماست، نمایان شود.

و شما در این راه چطور به پنه لوپه و خاویر کمک کردید؟
از آنها خواستم با احساساتشان بازی کنند. برای آنها خاطره و داستان تعریف کردم… به پنه لوپه گفتم نقش «لورا» را طوری بازی کند که انگار گرگی است که فرزند اش گم شده است و برای نجات دادنش حاضر است به بقیه حمله کند. نمی خواستم نقش یک مادر منفعل که غرق در غم و اندوه است را بازی کند. در بعضی از صحنه ها می بینیم که او درست مثل یک گرگ نشسته هست. برای خاویر هم توضیح دادم که نقشش، نقش یک فرزند پاک است که هیبت یک آدم ۴۰ساله را دارد. مردی راحت که در شرایط بسیار دشواری گیر کرده است.

حذف فیلترهایی که صحبتش را کردید برای ستاره های هالیوود کار سخت تری است؟
تجربه ای که در این راه با خاویر و پنه لوپه به دست آوردم نشان می دهد که نه. در این فیلم پنه لوپه تقریبا هرگز آرایش ندارد. او خیلی راضی بود و به این نتیجه رسیده بود که این نقش خیلی بیشتر به خودش شبیه است.

با وجود آدم ربایی اولیه، «همه می دانند» فیلمی پلیسی نیست…
خب به همین خاطر است که این داستان بلندتر می شود. شبِ همان آدم ربایی می شد چند پلیس را در صحنه ببینیم ولی این عنوان می توانست بقیه شخصیت ها را بیش از اندازه منفعل کند. باید دلیلی پیدا می کردم که این خانواده به پلیس زنگ نزند، چون چیزی که برایم جالب است این است که چطور این شرایط بحرانی می تواند واقعیت های آدمی را برملا کند؛ این همان موضوعی بود که می خواستم راجع به اش صحبت کنم.

در نهایت هم فیلمی راجع به رازهای متعدد شد. رازهایی که یک خانواده را از هم جدا می کند یا آنها را به هم متصل می کند…
همه چیز بستگی به نگاه شما به فیلم دارد. بعضی از تماشاگران در اینجا به دنبال دیدن فیلمی در گذر وقت هستند.المان های زیادی است که به این عنوان اشاره دارد: به عنوان نمونه همان صحنه اول که یک ساعت را نشان می دهد. بعضی ها فکر می کنند فیلم راجع به اعتقاد و ایمان هست. این طوری پاکو (خاویر باردم)، آدمی که به دین اعتقادی ندارد و الخاندرو (ریکاردو دارین) در شرایط و در مواجهه با سؤالات متافیزیکی تصویر العمل های مختلفی نشان می دهند. بعضی دیگر هم به این فکر می کنند که این فیلم راجع به واقعیت و رازها حرف می زند؛ رازی که برملا شده است ولی برملاشدنش، رازها دیگری را فاش می کند.

برای شما اهمیت دارد که مخاطب نتواند یک مفهوم واحد از فیلم برداشت کند؟
بله، چون سینما باید شبیه به زندگی باشد و زندگی هم هیچ وقت برداشت یکپارچه و واحدی را به آدم عرضه نمی کند. همیشه دنبال نوشتن و توصیف کردن شرایطی هستم که دیدگاه های زیادی را عرضه می کند و این طوری تماشاگر را آزاد می گذارد تا به شیوه ای که دوست دارد فیلم من را برداشت کند.

غالبا عنوان می شود فیلم های شما خیلی فضای تاریکی دارد. «همه می دانند» هم از این قاعده مستثنی نیست…
فیلم های من تلخ است ولی تاریک نه. در «همه می دانند» یک سری واقعیت ها برملا می شود و در پایان فیلم شخصیت ها آگاهی بیشتری دارند. برای رسیدن به این عنوان آنها باید بخشی از راحتی و زندگی ارزش را قربانی کنند. این عنوان کمی تلخی به وجود می آورد ولی تاریک نیست، این قانون تراژدی است.

ولی فهمیدن واقعیت مدنظر، شخصیت های داستان را دیگر خوشحال نمی کند…
درست است ولی با وجود این درد، آنها ترجیح می دهند واقعیت را بدانند. به همین خاطر است که در صحنه آخر، پاکو (خاویر باردم) با وجود تمام به چیزهایی که از دست داده، لبخند می زند. آدمی ذاتا تمایل دارد واقعیت را بداند.

سومین باری است که برای کن گزینش می شوید. این عنوان چه احساسی در درونتان به وجود می آورد؟
بابتش خیلی خوشحالم. این فیلم را در فضای فرهنگی متفاوت با فرهنگ خودم ساخته ام و به نوعی ریسک کردم. خب، نمایش دادن این فیلم در کن، شروع یک موفقیت است.

فیلم هایم تلخ هستند/ ولی تاریک نه , اصغر فرهادی

روزنامه شرق

اصغر فرهادی، کارگردان مشهور ایرانی که به مناسبت اجرای اثر تازه اش در فستیوال کن، به فرانسه رفته، گفت وگوهای متعددی با رسانه های این کشور راجع به «همه می دانند»

واژه های کلیدی: فرزند | داستان | داستان | اسپانیا | اخبار فرهنگی و هنری