دادستان اسبق کل کشور: گشت ارشاد عملکرد موفقی نداشته است

عبارات مهم : اسلام

به گزارش ایران، آیت الله سیدحسین موسوی تبریزی دادستان کل کشور در سال های ابتدایی انقلاب راجع به گشت ارشاد گفت: بعضی از مسئولان به دست خود در بین مردم تولید نارضایتی می کنند.

گشت ارشاد عملکرد موفقی نداشته است / دادستان اسبق کل کشور

دادستان کل کشور، گفت و گویی با روزنامه آرزوی بزرگ درخصوص تأثیر گشت ارشاد در جامعه داشته است که در ذیل می خوانیم:

برخورد پرسش برانگیز مامور گشت ارشاد با یک زن جوان با تصویر العمل ها و بازتاب گسترده ای در داخل و خارج کشور همراه بوده هست. بسیاری از اشخاص سیاسی با محکوم کردن این نوع برخورد خواستار عوض کردن رویکرد گشت ارشاد در برخورد با شهروندان شدند. کار حتی به اینجا ختم نشد و نمایندگان مجلس طرح پرسش از وزیر کشور را نیز در دستور کار خود قرار دادند. به نظر می رسد مساله حجاب به عنوان یک مقوله اجتماعی و فرهنگی باید با نگاه فرهنگی نیز نگریسته شود و امنیتی و سیاسی کردن آن نتیجه تصویر به همراه خواهد داشت.

آیت‌الله سیدحسین موسوی تبریزی : بعضی مدیران و عاملان اجرایی در کشور، کارخانه تولید نارضایتی راه‌انداخته‌اند / کتک خوردن زن جوان به وسیله نیروهای گشت ارشاد در بی

آیت الله سیدحسین موسوی تبریزی دادستان کل کشور در سال های ابتدایی انقلاب، مجتهد و مدرس حوزه علمیه قم به تحلیل و ارزیابی این عنوان پرداخته است.

دیدگاه شما راجع به نوع برخورد گشت ارشاد با یک زن جوان که با بازتاب گسترده ای نیز همراه بوده چیست؟ اسلام راجع به نوع و شیوه «امر به معروف و نهی از منکر» چه دیدگاهی دارد؟

در ابتدا باید عنوان کنم که میزان نارضایتی ها از شیوه برخورد دستگاه های اجرایی با مردم زیاد کردن یافته هست. این در حالی است که بعضی از مدیران نیز با بیانات و رفتارهای خود به این نارضایتی ها دامن می زنند و آن را شدت یافتن می کنند. بنده همواره به نظام جمهوری اسلامی و مسئولان آن علاقه داشته و دارم. این اوضاع چه در زمانی که بنده در جمهوری اسلامی مسئولیت داشتم و چه امروز که زیاد به تدریس و پژوهش مشغول هستم وجود داشته است

به همین علت نیز مسائلی که مطرح می کنم از روی دلسوزی و جهت اصلاح شرایط جامعه است و هیچ گونه غرض ورزی سیاسی در آن وجود ندارد. با این وجود باید این توصیه را گوشزد کنم که بعضی از مسئولان به دست خود در بین مردم تولید نارضایتی می کنند. این اوضاع مانند این است که بعضی مدیران و عاملان اجرایی در کشور، کارخانه تولید نارضایتی راه انداخته اند. به عنوان مثال انتشار فیلم کتک خوردن یک زن جوان به وسیله نیروهای گشت ارشاد به صورت گسترده ای در بین مردم و به خصوص نسل جوان تولید نارضایتی کرده است.

گشت ارشاد عملکرد موفقی نداشته است / دادستان اسبق کل کشور

این در حالی است که مخالفان نظام نیز در خارج از کشور تا آنجا که می توانند روی این مباحث مانور تبلیغاتی می دهند و از آن سوءاستفاده می کنند. البته مقصر ما هستیم که بهانه به دست آنها می دهیم. دشمن از حربه دروغ، شایعه سازی و نشر اکاذیب راجع به ما نمی تواند به اهداف خود برسد و بلکه زیاد از رفتارها و سیاست های اشتباه ما بهتر می تواند سوء استفاده کند. در نتیجه هنگامی که با رفتارهای اشتباه بهانه به دست دشمن می دهیم باید منتظر پیامدهای آن نیز باشیم. به همین علت نیز قبل از آنکه به واکنش‌ها دشمن نگاه کنیم باید به واکنش‌ها خود نگاه کنیم که آیا رفتارمان درست بوده و یا خیر.

چارچوب های امر به معروف و نهی از منکر کجاست؟ چه اتفاقی رخ می دهد که عامل امر به معروف و نهی از منکر از چارچوب ها خارج شده است و به صورت نفسانی و غرض ورزانه با دیگران برخورد می کنند؟ آیا بعضی این مقوله را با غرض ورزی سیاسی و شخصی در هم آمیخته اند؟

آیت‌الله سیدحسین موسوی تبریزی : بعضی مدیران و عاملان اجرایی در کشور، کارخانه تولید نارضایتی راه‌انداخته‌اند / کتک خوردن زن جوان به وسیله نیروهای گشت ارشاد در بی

دین مبین اسلام اهمیت بسیار زیادی جهت امربه معروف و نهی از منکر قائل است و در روایات آمده که تمامی واجبات با امر به معروف و نهی از منکر کامل می شود. به همین علت نیز به همان اندازه که شیوه صحیح امربه معروف و نهی از منکر در قبولی واجبات تاثیرگذار هست، اجرای ناصحیح آن نیز در ترک واجبات یا ناقص اجرا شدن آن تاثیرمنفی از خود برجای می گذارد.

در نتیجه کسی که قصد امربه معروف و نهی از منکر دارد باید با شاخصه ها و شرایط آن به خوبی آشنا باشد. در مرحله نخست ما باید بدانیم معروف و منکر چیست و انسان در چه زمانی به معروف نزدیک می شود و چه زمانی به منکر؟ بدون شک فهم ناصحیح از چگونگی اجرای امر به معروف و نهی از منکر «معروف» را به «منکر» تبدیل می کند. به عنوان مثال جهت کودکی که در دوران پهلوی متولد شده است و مشاهده کرده مادربزرگش بی حجاب هست، بی حجابی منکر تلقی نمی شود و گمان می کند او هم باید بی حجاب باشد. این در حالی است که در طول چهل سالی که از عمر جمهوری اسلامی می گذرد ما تلاش جدی جهت تحقق حجاب اصیل اسلامی در جامعه انجام نداده ایم. حجاب یک مقوله فرهنگی است و باید با رویکرد فرهنگی با آن برخورد کرد.

گشت ارشاد عملکرد موفقی نداشته است / دادستان اسبق کل کشور

ما هنوز موفق نشده ایم مفاسد حجاب را به خوبی جهت مردم تشریح کنیم و پیامدهای بی حجابی را جهت زنان نهادینه کنیم. در ابتدای انقلاب که بنده مسئولیت دادستانی کل کشور را برعهده داشتم ما در برخورد با مساله حجاب همواره با رویکرد فرهنگی و عقلایی جلو می رفتیم و اتفاقا نتیجه بهتری گرفتیم. به همین علت نیز ما باید در ابتدا ماهیت امر به معروف و نهی از منکر را بشناسیم و در مرحله دوم روی کیفیت و نوع بیان آن کار کنیم. شیوه امربه معروف و نهی از منکر بسیار حائز اهمیت است.

در بسیاری از مقاطع باید امر به معروف و نهی از منکر باید به صورت غیرمستقیم و بدون برخورد سلبی با طرف برابر صورت بگیرد. به عنوان مثال امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هنگامی که در مسجد مشاهده کردند یک فرد در حال وضو گرفتن است و این کار را به صورت صحیح انجام نمی دهد خودشان تصمیم گرفتند در منظر آن فرد وضو بگیرند و از ایشان پرسش کنند که آیا وضوی آنها صحیح است یا خیر. در چنین شرایطی بود که فرد به اشتباه خود در وضو گرفتن پی برد.

از نظر اسلام حد و حدود حجاب تا کجاست؟ آیا در دین اسلام همواره به اضطراری بودن حجاب تاکید شده است یا اینکه براساس بعضی از اظهارنظرها حجاب می تواند اختیاری هم باشد؟

این مساله بسیار مهمی است و به همین علت نیاز به بررسی و مباحثه جدی علما دارد که آیا حجاب یک مقوله اضطراری است یا اختیاری. پیامبر اسلام تا ۱۵ سال بعد از رسالتشان کاری با حجاب نداشتند. با این وجود مسائلی در این باره رخ داد و بعضی از بی حجابی زنان پاکدامن سوء استفاده می کردند و این سوء استفاده ها باعث تلخکامی هایی شد که پیامبر اسلام به چاره جویی راجع به این مساله پرداختند. حتی در این زمینه وحی نیز نازل شد و شرایطی جهت زن مسلمان در نظر گرفته شد که از گزند سوءاستفاده کنندگان در امان باشد. اسلام همواره به دنبال حفظ کرامت و حرمت زنان در جامعه بوده و این مساله از اهم واجبات است.

در جمهوری اسلامی نیز این عنوان از سال۶۲ به بعد به صورت جدی در دستور کار مسئولان فرهنگی جامعه قرار گرفت. در آن مقطع زمانی بنده دادستان کل کشور بودم و آیت ا… هاشمی نیز مدیر مجلس و امام جمعه پایتخت کشور عزیزمان ایران بودند. تصمیمی که ما در این زمینه گرفتیم این بود که این مساله را به خود مردم واگذار کنیم تا مردم به هر شیوه ای که میل به دارند با این مساله برخورد کنند.

این در حالی است که در آن مقطع زمانی بی حجاب ها زیاد از بدحجاب ها بودند. با این رویکرد فرهنگی و ایجابی که مردم در این زمینه در پیش گرفتند خیلی سریع فرهنگ حجاب در جامعه حکمفرما شد. با این وجود امروز تعداد بدحجاب ها زیاد کردن پیدا کرده هست. فیلمی که بنده از برخورد اخیر گشت ارشاد با یک زن جوان مشاهده کردم نه تنها باعث جلوگیری از بی حجابی و بدحجابی در جامعه نمی شود و بلکه باعث دوری و موضع گیری جوانان نسبت به احکام اسلامی خواهد شد.

در گذشته نیز برخورد سلبی با مساله ماهواره ها در منزل شهروندان نتیجه تصویر به همراه داشت. براساس گزارشات انتشار یافته در این زمینه هنگامی که ماموران دیش های ماهواره را در پشت بام منازل جمع می کردند هنوز ۲۴ ساعت نمی شد که دوباره این دیش ها راه اندازی می شد و همان رویکرد قبلی ادامه پیدا می کرد. اصل حجاب در اسلام واجب است و تقریبا از ضروریات اسلام است.

نکته قابل تامل این است که کسانی که امروز از برخورد مامور گشت ارشاد با آن زن جوان که بدحجاب بود حمایت کردند. ۲۲بهمن با همین زن ها که بعضی بدحجاب هستند مصاحبه و نظرخواهی می کنند. به همین علت نیز به نظر می رسد کسانی دنبال منافع خود هستند و از رویکردهای فرهنگی به عنوان ابزاری موثر استفاده می کنند.

حجاب در اسلام واجب و مهم هست، ولی اجبار نیست. با این وجود مقوله اجبار مساله جداگانه ای است که نیاز به بررسی و کنکاش بیشتری دارد. این توصیه را نیز باید در نظر گرفت که حکومت اسلامی اگر به این نتیجه برسد که بی حجابی ممکن است باعث مفسده در جامعه شود می تواند براساس مقتضیات جامعه تصمیم دیگری راجع به حجاب اتخاذ کند.

چرا رویکردهای قبلی جهت حجاب، اغلب نتیجه خوبی نداشته به نوعی بدحجابی تبدیل شده است است؟ امروز حتی نوع حجاب زن های محجبه نیز با حجابی که جزئی از مبانی انقلاب بود فاصله گرفته هست. آیا نوع برخورد های غیراصولی بی حجابی را به بدحجابی تبدیل کرده است؟

بله؛ ما موفق نشده ایم جامعه را در زمینه حجاب اقناع کنیم. با حرف زدن که نمی توان حجاب را در جامعه نهادینه کرد و بلکه این مساله نیاز به کار عملی و فرهنگی دارد. اوضاع حجاب نیز تاحدود زیادی مانند نماز خواندن در کشور هست. براساس آمار رسمی امروز تعداد نمازخوان های شرکت کننده در نماز جمعه در حدود۳۰۰ هزار نفر هست. پرسش مهم در این زمینه این است که چه شده است که تعداد نمازخوان های کشور به این رقم رسید؟

چه شده است که یک جوان در ماه مبارک رمضان به صورت علنی در خیابان سیگار می کشد؟ بدون شک آن چیزی که «ایمان» را در جامعه تقویت می کند «موعظه حسنه» هست. پیغمبر مکرم اسلام نیز از جانب خداوند ماموریت داشت که اهداف الهی را با حکمت، عقلانیت، تدبیر و «موعظه حسنه» به پیش ببرد. در نتیجه کسی که قصد امربه معروف و نهی از منکر دارد باید دارای اخلاق حسنه و نیکو باشد تا بتواند در جهت عوض کردن منکر به سمت معروف تاثیرگذار باشد.

تحلیل آسیب شناسانه شما از حضور گشت ارشاد در جامعه ما چگونه است؟ آیا گشت ارشاد در طول مدتی که در جامعه به وجود آمده از تاثیرگذاری مثبتی برخوردار بوده است؟

به نظر من گشت ارشاد در زمینه حجاب عملکرد موفقی نداشته هست. جهت روشن شدن این مساله کافی است در خیابان قدم بزنید تا متوجه شرایط حجاب در جامعه شوید. بدون شک پنج سال قبل اوضاع حجاب از امروز بهتر بود و ده سال قبل اوضاع حجاب از پنج سال پیش هم بهتر بود. از کنار هم گذاشتن چنین مواردی به نظر می رسد عملکرد گشت ارشاد نتیجه خوب و موثری نداشته هست. این اوضاع حتی در خانواده های مذهبی نیز وجود دارد. در گذشته اوضاع حجاب در خانواده های مذهبی نیز به مراتب از امروز بهتر بود.

ما باید با واقع بینی به پرسشها جامعه نگاه کنیم و اگر در زمینه ای عملکرد موفقی نداشته ایم از خود انتقاد کنیم. اگر حضور گشت ارشاد در جامعه با نتیجه مطلوب همراه بوده بعد آیا اوضاع حجاب روزبه روز در حال وخیم تر شدن است؟ بنده دوبار درس خارج امر به معروف و نهی از منکر را تدریس کرده ام و به خوبی با شرایط سخت امر به معروف و نهی از منکر آشنا هستم.

با این وجود حتم دارم که بسیاری از کسانی که خود را متولی گشت ارشاد می دانند هنوز به صورت دقیق و علمی با مساله امر به معروف و نهی از منکر آشنا نیستند. به همین علت نیز کسانی که به صورت اشتباه امر به معروف و نهی از منکر می کنند بدون اینکه از پیامدهای اقدام خود اطلاع داشته باشند گناه بزرگی مرتکب می شوند.

برخی از افراد و گروه های خاص که رسانه نیز در اختیار دارند از نوع برخورد گشت ارشاد با زن جوان حمایت کردند. نظر شما راجع به این افراد چیست؟

بنده باید به صراحت عنوان کنم که از موضع گیری راجع به این عنوان تعجب کردم. بدون شک سخن ریاست قوه قضائیه ممکن است در بین بعضی از افراد جامعه به شکل دیگری تفسیر شود و در آینده پیامدهای بیشتری جهت جامعه به همراه داشته باشد. رویکردی که چنین اقداماتی را در جامعه تایید یا ترغیب کند، ممکن است نتیجه خوبی نداشته باشد. برخوردهای سخت در این موارد با روح مهربانانه دعوت به معروف به آسانی سازگار نمی شود و در اسلام جایگاهی ندارد. کسی اجازه ندارد در جامعه و در انظار عمومی با یک شهروند هر چند خطاکار، برخوردی خشن داشته باشد.

واژه های کلیدی: اسلام | اسلامی | برخورد | اخبار اجتماعی