آیا زلزله دلار هنر و سینما را خواهد لرزاند؟!

عبارات مهم : ایران

جهش غیر قابل آینده نگری و شگفت انگیز قیمت دلار در روزهای اخیر که به ناگاه و بی هیچ هشداری حادث آمده، از جوانب گوناگونی مردم را به نگرانی دچار کرده هست. نگرانی نه چندان بی دلیلی که زیاد به این خاطر که سابقه نشان داده زیاد کردن قیمت ارز در این مرز و بوم حتی بی ربط ترین حوزه ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، می تواند منطقی باشد. یکی از این حوزه ها وادی فرهنگ و هنر هست. یک حیطه در ارتباط مستقیم با دنیای بیرون که بی شک و شبهه ای می تواند متاثر از کوچکترین تکانه های دنیای بیرون باشد. به همین علت است که فعالان حوزه فرهنگ و هنر با هر بار تکان در قیمت ارز یاد سخنان حسین علیزاده، نوازنده و آهنگساز می افتند که سال ها پیش در پی اعلام خبر لغو کنسرت مشترکش با ژیوان گاسپاریان، نوازنده ارمنستانی به علت پرسشها اقتصادی گفته بود که «برگزاری کنسرت دیگر از نظر اقتصادی امکان پذیر نیست؛ به خصوص کنسرت هایی که در آن هنرمند میهمان خارجی داشته باشیم، با قیمت دلار بالای دو هزار تومان خارج از توان ما است.

دلار و فرهنگ
التهاب بازار ارز آیا روی فرهنگ و هنر نیز تاثیر خواهد داشت؟ این پرسشی است که در روزهای اخیر بارها و بارها فعالان این حوزه از خود پرسیده اند. در حقیقت در حالی که در زمانی نه چندان دور دلار دو هزار تومانی به گفته حسین علیزاده لغو کنسرت دو نوازنده مطرح جهانی را موجب شده است بود، آیا دلار چهارهزار و دویست تومانی و پنج هزار و شش هزار تومانی بلاهای بیشتری بر سر فرهنگ و هنر نخواهد آورد؟ آن هم در وضع و حالی که نه تنها بر پایه سیاست های فرهنگی بازتر دولت کنسرت بازیگران و صورت های معروف خارجی راحت تر و زیاد از گذشته در کشور عزیزمان ایران برگزار می شود؛ نه تنها تعدادی از ناشران جهت نشان دادن پایبندی ارزش به قواعد جهانی کمابیش درصدد حقوق نویسندگان و مولفان خارجی هستند؛ بلکه همین چند روز دیگر یک فستیوال پر هیاهوی سینمایی با ده ها میهمان اسم و رسم دار خارجی در پایتخت کشور عزیزمان ایران برگزار خواهد شد. این جاست که پاسخ پرسش فوق تا حدی روشن تر می شود: بله قطعا؛ ولی این که تاثیر تغییرات اقتصادی از این نوع چقدر می تواند باشد، موضوعی است که راجع به اش اجماع چندانی وجود ندارد.

آیا زلزله دلار هنر و سینما را خواهد لرزاند؟!

مین گذاری فرهنگی
بیایید اول از موسیقی شروع کنیم که بیشترین تماس و اصطکاک را با بازیگران و صورت های معروف خارجی دارد. رامین صدیقی، تهیه کننده موسیقی که در زمینه برگزاری کنسرت بازیگران و صورت های معروف خارجی در کشور عزیزمان ایران صاحب نظر به شمار می رود، با اشاره به این که «افزایش ارز قطعا شاخه های دیگر را تحت تاثیر قرار می دهد ولی حوزه فرهنگ در زمینه تعاملات بین المللی را مین گذاری کرده است» می گوید: ما معمولا دستمزد بازیگران و صورت های معروف خارجی را به روش حواله پول و استفاده از حساب بانکی پرداخت نمی کردیم بلکه این کار را نقدی انجام می دادیم. حالا فارغ از گرانی، دیگر اسکناسی وجود ندارد و من تهیه کننده نمی توانم به هنرمندی که از آلمان در کشور عزیزمان ایران حضور پیدا می کند، لیر ترکیه بدهم. باید ارز مرسوم آن کشور یا ارز قابل پذیرش دیگر یعنی دلار را به او پرداخت کنم. مسئله ما این است اغلب این ارزها وجود ندارد. صدیقی در ادامه به مسئله بزرگتری اشاره می کند: هنگامی که من از قبل با هنرمندی توافق می کنم که جهت کنسرتش در کشور عزیزمان ایران به او دو هزار یورو دستمزد بدهم با ۱۰-۲۰ درصد اختلاف جهت بودجه ام برنامه ریزی می کنم. آن وقت با این نوسانات باید با یک اختلاف چند میلیون تومانی دستمزد او را پرداخت کنم، در حالی که من بلیت های کنسرت او را به دلار و یورو نمی فروشم.

رامین صدیقی ادامه می دهد: شاید در بدو بنگاه ها بتوانند از طریقه ذخیره خود یا اسپانسر این سوراخ را جهت چند ماه پر کنند. به عنوان مثال آقای کیتارو به کشور عزیزمان ایران می آید و بلیت های او نیز در حال فروش است و اوج رفتن قیمت ارز این کنسرت را کنسل نمی کند، ولی برگزار کننده با فشاری که به او می آید جهت دفعات بعدی دچار عوض کردن در تصمیم گیری می شود. بعد از جام جهانی و نیمه تیرماه که فصل کنسرت شروع می شود، شاهد ریزش زیادی در تعداد برنامه ها و مخاطبان خواهیم بود. قطعا در این دوره حوزه فرهنگ و هنر آسیب می بیند.

در زمینه کتاب نیز اوضاع کم و بیش با شرایط مشابهی پیش می رود. ناشری که جهت گرفتن رایت ترجمه کتابی به عنوان نمونه یک هزار دلار می بایست می داد، با زیاد کردن ناگهانی قیمت ارز به ناگاه می بیند که هزینه هایش حدود٣٠ درصد زیاد کردن یافته است و به ناچار جهت جبران این عقب افتادگی به زیاد کردن قیمت روی جلد کتاب دست می زند. درواقع باز هم در نهایت هزینه این زیاد کردن قیمت ها را مردم باید تقبل کنند؛ مردمی که با زیاد کردن قیمت بلیت کنسرت یا قیمت پشت جلد کتاب مابه التفاوت عوض کردن قیمت ارز را جهت تهیه کنندگان جبران می کنند.

دلار و سینما
سینما شاید به اندازه – مثلا- موسیقی در ارتباط نزدیک با بازیگران و صورت های معروف جوامع دیگر نباشد و به این علت هم تاثیرپذیری اش از نوسانات قیمتی به بی واسطگی موسیقی نباشد، ولی باز هم نمی توان کتمان کرد که این حوزه نیز از نوسانات قیمت ارز آسیب هایی خواهد دید و این ناگزیر است.

رامین صدیقی، تهیه‌کننده موسیقی: مگر ما بلیت‌های کنسرت را به دلار و یورو می‌فروشیم؟!

چند روز دیگر جشنواره جهانی فیلم فجر شروع خواهد شد. جشنواره ای که اعلام شده است صدها میهمان خارجی خواهد داشت. نوسان قیمت ارز از این نظر بر این جشنواره می تواند تاثیرات ملموسی داشته باشد. میهمان خارجی جهت جشنواره یعنی هزینه اسکان و ترانسفر و جوایز و دستمزدها و… که باید همگی با ارزهای مرسوم پرداخت شود و طبیعی است که زیاد کردن بیست، سی درصدی قیمت ارز می تواند زیاد کردن بیست، سی درصدی هزینه های فستیوال را در پی داشته باشد و این یعنی فشار مضاعف بر جشنواره ای که در دو سال اخیر با صرفه جویی در هزینه ها، خودبه خود دوران پرفشاری را پشت سر گذاشته است.

هزینه های جاری
افزایش قیمت ارز بر هزینه های جاری سینما نیز بی تاثیر نیست. فراموش نباید کرد این واقعیت نه چندان نویدبخش را که ابزار و امکانات و مواد و مصالح اولیه کار سینما همه و همه وارداتی هست. دوربین ها، ابزارآلات نور و صدا و گریم، نرم افزارها و امکانات استودیویی تدوین و صدا و موسیقی، همه و همه ابزار و امکاناتی ارزبر است و بنابراین تاثیر زیاد کردن قیمت ارز بر این جنبه از کار سینما غیرقابل کتمان هست. با این که به گفته کارشناسان اقتصاد هنر، این زیاد کردن هزینه ها در کل می تواند در حدود ١٠ درصد به هزینه های محصول سینمایی اضافه کند، ولی این را نیز نباید فراموش کرد که این زیاد کردن ١٠ درصدی تمام ماجرا نیست و عاملی به نام گرانی روانی را نباید نادیده و ناگفته گذاشت. این جنبه از گرانی را زیاد می شود در زیاد کردن حقوق ها و دستمزدهای عوامل دید. اتفاقی که سابقه نشان داده غیر قابل پیشگیری است و هر زمانی که افزایشی چنین در قیمت ارز و حتی پرسشها بی ربطی چون زیاد کردن قیمت مسکن و… هم به وجود آمده، دستمزدهای سینماگران هم متاثر از این زیاد کردن قیمت اوج رفته است.
در این بین ولی فیلم های تولید یکسان از این نسبت زیاد کردن قیمتی پیروی نمی کنند و قطعا تاثیری زیاد را شاهد خواهند بود؛ به خصوص فیلم هایی که در سرزمینی دیگر فیلمبرداری می شوند و هزینه های آنها با ارز پرداخت می شود.

فرجام کار
در کل، با این که هنوز نمی توان گفت انجام این بحران به کجا خواهد رسید، ولی باز هم تکانی که این نوسانات به هزینه های فرهنگی وارد می آورد، روشن تر از روشن هست. در حقیقت جز انتظار، کاری دیگر از شاهدان ماجرا برنمی آید. انتظار جهت تماشای فرجام تلاش های دولت جهت کنترل این روند؛ که اگر به بار نشیند قطع به یقین می تواند قسمت اعظمی از تاثیرات منفی نوسانی از جنس آنچه در این چند روز شاهد بوده ایم را خنثی کند.

روزنامه شهروند

آیا زلزله دلار هنر و سینما را خواهد لرزاند؟!

واژه های کلیدی: ایران | خارجی | سینما | فرهنگ | کنسرت | سینمایی | سینماگران | اخبار فرهنگی و هنری