وزیر علوم :دستور ادامه تحصیل دانشجویان بازداشتی حوادث دی ماه را دادیم

عبارات مهم : دانشجو

ماجرای گزینش وزیر علوم در دوران حسن روحانی با چالش های فراوانی روبه رو بود؛ از وقت انتصاب فرجی دانا و بعد ماجرای بورسیه ها و سپس آمدن فرهادی که کلا درهای وزارت علوم را به روی خبرنگاران بست. در دوره دولت دوازدهم گفته شد حداقل ٩ وزیر جهت مشورت های اولیه معرفی شده است اند و با حضور هیچ کدام در وزارت علوم موافقت نشده است.

دستور ادامه تحصیل دانشجویان بازداشتی حوادث دی‌ماه را دادیم / وزیر علوم

زمان مطرح شدن نام منصور غلامی به عنوان وزیر علوم، انتقادات فراوانی مطرح شد. فعالان دانشجویی به ریاست او در دانشگاه همدان انتقاد داشتند و دلواپس نگرش احتمالی حاکم بر وزارت علوم بعد از وزارت او بودند. حالا ولی غلامی وزیر علوم است و با عملکرد او انتقادات نیز کم رنگ تر شده. بخشی از سؤالاتی که در گفت وگو با منصور غلامی از طرف خبرنگار «شرق» پرسیده شد، سؤالات فعالان دانشجویی بود.

درست یک روز بعد از انتشار کارت دانشجویی یکی از دانشجویان ستاره دار، میهمان دفتر وزیر علوم بودیم. از روی میزش نامه ای برداشت که متعلق به یکی دیگر از دانشجویان ستاره دار بود. متنی که پاراف نامه کرده بود نشان داد و گفت: من هنوز پیگیر این ماجرا هستم. این گفت وگو حاصل حضور یک ساعته در دفتر منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری است.

ماجرای گزینش وزیر علوم در دوران حسن روحانی با چالش های فراوانی روبه رو بود؛ از وقت انتصاب فرجی دانا و بعد ماجرای بورسیه ها و سپس آمدن فرهادی که کلا درهای وزارت

از وقت هماهنگی جهت این گفت وگو تا امروز که روبه روی شما نشسته ایم، وزارت علوم اتفاقات زیادی را تجربه کرد. یکی از بااهمیت ترین مسائلی که اطراف وزارتخانه تابعه شما پیش آمد، حل شدن نسبی ماجرای دانشجویان ستاره دار بود و یکی از دانشجویانی که پرسشها زیادی را پشت سر گذاشته بود، به دانشگاه برگشت.

بله. زن مهدیه گلرو همین ۴٨ ساعت پیش تصویر کارت دانشجویی ارزش را منتشر کردند که جهت ما اتفاق بسیار خوشایندی بود.

البته پرونده ستاره دارها تمام نشده، فکر می کنم هنوز یکی، دو نفر به دانشگاه برنگشته اند.

تنها آقای مجید دری باقی مانده هست. که همین الان نامه ارزش روی میز من هست. مسئله ایشان کمی متفاوت هست. آقای دری در حین تحصیل از تحصیل منقطع شد؛ یعنی برایشان در دوره تحصیل در مقطع کارشناسی پرونده کمیته انضباطی با هر شکل و محتوا تشکیل شد. بنابراین فرم مشکلشان با بقیه فرزند ها که در ورود به دانشگاه احیانا متوقف بودند، تفاوت می کند. جهت آن هم دستور بررسی دادم و اتفاقا هم چون عکسش را دیروز در رسانه ها دیدم، نامه اش را دادم تا پرونده کمیته انضباطی اش بررسی شود و ببینند چه راهی برای کمک به ایشان وجود دارد.

دستور ادامه تحصیل دانشجویان بازداشتی حوادث دی‌ماه را دادیم / وزیر علوم

کلا نگاهتان به ماجرای دانشجویان ستاره دار چیست؟ از حالا به بعد با این معضل چه می کنید؟ نمی شود که هر سال چند دانشجو به خاطر اعتراض و هر مسئله ای از تحصیل محروم شوند… شما هم دانشجوی ستاره دار خواهید داشت؟

بحث دانشجویان ستاره دار در واقع بعد از اینکه در صحبت های دانشجویان پررنگ شد، در رسانه هم مطرح شد و مربوط به امروز هم نیست. در واقع، کسانی که خودشان در این پروسه گیر افتاده بودند، مطرح کردند؛ من هم بنا بر وظیفه وارد شدم. به خاطر اینکه من رئیس دانشگاه بودم و با دانشجویان از نزدیک کار کرده بودم و همان احساس هنوز در من بود. بنابراین به علت سابقه ذهنی خودم وارد عنوان شدم که ببینم اصل مسئله چیست و آیا به وجود آمده و خوشبختانه در بررسی هایی که شد، آیین نامه ها و ضوابط را دیدم و متوجه شدم که ظرفیت هایی وجود دارد که می توان از همان ظرفیت ها در داخل همین آیین نامه های موجود استفاده کرد. در بعضی از موارد می شود اغماض کرد و بنابراین از این فرایند خوشحالم که مسئله اکثر قریب به اتفاق این دانشجویانی که ورودی ٩۶ بودند، حل شده است هست. اگر موردی هم باشد، مسئله خاصی که در آن آیین نامه بشود حلش کرد نداشته باشد، ما حتما کمک می کنیم.

شنیده ام بخش نامه ای را صادر کردید مبنی بر اینکه اگر هر دانشجویی اتهامی داشته باشد و حتی اتهامش خارج از حیطه دانشگاه و وزارت علوم باشد، این اتهام در وزارت علوم رسیدگی شود. آیا صدور چنین بخش نامه ای صحت دارد و جزئیاتش چیست؟

ماجرای گزینش وزیر علوم در دوران حسن روحانی با چالش های فراوانی روبه رو بود؛ از وقت انتصاب فرجی دانا و بعد ماجرای بورسیه ها و سپس آمدن فرهادی که کلا درهای وزارت

بحث این است که دانشجویان جزء خانواده دانشگاه هستند، بنابراین ما همین طور که از کارمندان و استادان، به شکلی حمایت مشاوره حقوقی داریم، باید از دانشجویان نیز حمایت کنیم. یعنی وکیل دانشگاه، مشاور حقوقی دانشگاه به دانشجویان هم مشاوره حقوقی می دهد. دانشجویان می توانند درخواست کنند، مشکلشان را مطرح کنند و مشاوره حقوقی بگیرند.

این بخش نامه در قالب همین عنوان است که دانشجویان هم می توانند مشاوره حقوقی بگیرند و چون اغلب کم تجربه هستند و سابقه این بحث ها را ندارند، من بخش نامه کردم که در دانشگاه ها مشاوره های حقوقی گسترده شده است و وکلای دانشگاه ها بتوانند در مواردی که دانشجوها به هر شکلی سر و کارشان به پرسشها قضائی می افتد، به آنها کمک کنند. تا جایی که می دانم این روش تا الان مؤثر واقع شده؛ چون فرزند ها نه فرم ورود به عنوان را می دانند، نه می توانند آن ضوابط و مقررات قانونی را داشته باشند که دلیلش هم کم تجربگی هست. قبلا هم من این کار را در دانشگاه انجام داده بودم و الان هم خوشبختانه در این یکی، دو ماه اخیر موارد زیادی بوده که به دانشجویان کمک شده است است.

دستور ادامه تحصیل دانشجویان بازداشتی حوادث دی‌ماه را دادیم / وزیر علوم

حالا می شود قطع به یقین بگوییم دیگر دانشجوی ستاره داری نداریم یا نه؟ ممکن است در این چهار سال پیش رو دانشجویی را ستاره دار کنید؟

آنچه در ذهن من هست، به غیر از آقای دری که پرونده اش مسیر دیگری دارد، ما دیگر دانشجوی ستاره دار به آن معنا نداریم. البته من تعریفی پیش از این کرده بودم به این مضمون که این دوستان چون هنوز دانشجو نشده اند، ما نمی توانیم به اینها بگوییم دانشجوی ستاره دار! اینها کسانی هستند که از مقطع کارشناسی به کارشناسی ارشد امتحان داده اند؛ در واقع در یک دوره تحصیلی درسشان تمام شده است و می خواهند دانشجو شوند.

ولی در هر صورت این اصطلاح، اصطلاح غلط و رایجی هست. حالا سابقه اینکه این اصطلاح چگونه شکل گرفت هم بماند ولی برای ورودی های ٩۶ اطلاع دارم که الان ما دانشجوی ستاره دار نداریم. ولی برای مواردی که سال های قبل ستاره دار شده است اند، خب پروسه مقداری سخت تر می شود ولی برای سال های بعد هم همین روشی که ما امسال به دوستانمان در بخش سنجش و پذیرش دانشجو توصیه کردیم، ادامه خواهد داشت. من تمام آیین نامه ها را از اول خواندم و یادداشت برداشتم و بعد با همکارانم صحبت کردم.

در واقع خواستم به جزئیات آیین نامه ها اشراف داشته باشم. دوستان ما روش پیشنهادی بنده را پذیرفتند و منجر به حل شدن پرونده اکثریت دانشجویان شد. در سال آینده هم دوستان ما باید همین روش را به کار بگیرند و امیدواریم موردی پیش نیاید. این را هم بگویم که براساس قوانین موجود، ممکن است افرادی باشند که به دلایل خاصی در قالب این آیین نامه ها محروم شوند و نشود کمکی به آنها کرد، ولی من اعتقادم این است که در میان دانشجویان ما چنین موردی وجود دارد.

در حوادث دی ماه دانشجویان نیز بازداشت شدند، پیگیری های شما و نمایندگان مجلس به جایی رسید که مطابق گفته شما حالا فقط یک دانشجوی بازداشتی داریم. وضعیت آن دانشجو به چه صورت است؟ وضعیت تحصیل آنها به چه شکل خواهد بود؟

امیدوارم تا لحظه انتشار این مصاحبه آن یک نفر هم آزاد شود (مطابق پیگیری های مسئول روابط عمومی وزارت علوم، دانشجوی مورد نظر هنوز آزاد نشده و وزارتخانه پیگیر وضعیت اوست) بحث این است که در این فضایی که پیش آمد تعدادی دانشجو از روی کنجکاوی وارد شدند و البته تعدادی هم اعتراضاتی داشتند و وارد این بحث شده است بودند. در سطح شهرهای متفاوت جمعیت دانشجویی وارد شده است به اعتراضات کم بود و البته از آنها عده ای هم گرفتار این بازداشت ها شده است بودند.

خوشبختانه من خودم از مسئولان محترم، هم از قوه قضائیه و هم وزارتخانه های کشور، اطلاعات و… درخواست صحبت و رسیدگی کردم و آنها با روی باز پذیرفتند. به هر حال من ماهیت زندگی دانشجویی و آن روحیات جوانان را می شناسم و خواستم با مسئولان صحبت کنم و خوشبختانه خیلی خوب این بحث را از جانب ما پذیرفتند و ورود کردند تا اگر کسی بازداشت شده است آزاد شود و البته سر درس و مشقش بازگردد. در تماس هایمان با مسئولان دانشگاهی هم صحبت کردیم که اگر در شهرستان ها چنین موضوعی پیش آمده، از همین مجرا وارد شوند و کمک کنند. من هم خیلی خوشحال شدم که مسئولان قضائی کشور در شهرستان ها خیلی خوب برخورد کردند، با این درخواست ما به خوبی روبه رو شدند و من هم تقدیر می کنم از آنها و هم اینکه می گویم این معنی اش این است که نگاه مجموعه مسئولان کشور به دانشجویان، یک نگاه ویژه و مثبت است.

یکی دیگر از مباحث پرحاشیه وزارت علوم مسئله بورسیه هاست، در مصاحبه چند روز پیش شما با خبرگزاری میزان اعلام شد بحث بورسیه ها تمام شده. این اظهارنظر اعتراضاتی را به همراه داشت که احتمالا به گوشتان هم رسیده؛ آقای فرجی دانا یکی از محبوب ترین وزرا بودند که سر همین ماجرای بورسیه ها ایستادند و شاید خیلی منصفانه نیست که این همه پیگیری به این سادگی تمام شود. واقعا معتقدید ماجرای بورسیه ها تمام شده است است؟

قضیه بورسیه ها دو وجه دارد؛ یکی اینکه در وقت اتفاق افتادن این قضیه، شرایط به چه شکل بوده، خوب عمل شده است یا خوب عمل نشده که این یک بحث هست. یک بحث دیگر اینکه اکنون تعدادی بورسیه داریم در چارچوب اختیارات و دستورالعمل ها و حتی دستورهای مجموعه های وزارت علوم که آمده اند و رفته اند، درس خوانده اند حالا به اسم بورسیه یا مدل های مختلف. این افراد قاعدتا در اشتباهات مطرح شده است نقش نداشتند؛ به اینها گفتند شما می توانید بروید درس بخوانید، بعد بیایید درس بخوانید.

این عنوان هم می دانید که از سوی دستگاه های نظارتی اصلا راجع به آن بررسی شد و دستگاه های نظارتی مانند دیوان محاسبات آمدند و به مسئولان وقت گفتند این مدلی که شما کار کردید، اشکالاتی از این قبیل داشته هست؛ ولی آن رویکردی که من داشتم، حل مسئله افراد بود که در این فرایند به عنوان بورسیه وارد شده است بودند و بالاخره مسائلی برایشان پیش آمده بود.

قبل از اینکه من به وزارتخانه بیایم، اداره کل بورس ها، کل پرونده ها را بررسی کرده بود و پرونده ها مراحل نهایی را طی می کردند. ما که وارد شدیم، گفتیم اینها را براق سازی کنیم و بگوییم از نظر رسیدگی اتفاقی افتاده. مشخصا باید بگویم آمار اعلام شده است همان است که در آن مصاحبه گفته ام. تعدادی پرونده به هیچ وجه شرایطشان ایجاب نمی کرد که فرایند تحصیلشان قانونی باشد، از نظر شکلی و تبعیت از ضوابط و مقررات. آنها ٢١ یک نفر بودند که کلا روند تحصیلشان قطع شده، منتفی شده است و قبلا هم این اتفاق افتاده هست، سایر افراد یا الان در حال تحصیل هستند یا تحصیلشان تمام شده است هست. آنهایی که در حال تحصیل هستند و دارند تحصیلشان را انجام می دهند؛ حتی راجع به بحث هزینه ها تمهیداتی انجام شده است که کمک می شود تا این مسیر و مراحل را بتوانند طی کنند.

تعدادی هم فارغ التحصیل شده است اند که گروهی از این فارغ التحصیلان حالا مشغول به کار شده است اند؛ دانشگاه هایی که اینها را بورسیه کرده بودند، حالا هم پذیرششان کردند. تعدادی هم از پیش کارمند یا استخدام دانشگاه بودند بعد از تحصیل به سر کار برگشتند. تعدادی هم بورسیه واقعی بودند که خودشان هم انتظارشان این است و خود ماهیت بورسیه شدن این را القا می کند که باید وزارت علوم یاری کند که بروند سر کار که الان این مسیر در حال انجام است و در واقع عملا این مسئله حل شده است هست، بنابراین نقطه تاریکی باقی نمانده است.دانشگاه ها هم مبتنی بر رویه ها و مقررات مربوط به جذب اعضای هیئت علمی ، نهایت دقت در ارزیابی های علمی متقاضیان جذب را انجام می دهند و بعد از احراز صلاحیت های علمی آنها را جذب می کنند.

یکی از بزرگ ترین انتقادهایی که در طول این سال ها به وزارت علوم شده است بود، بحث پولی کردن دانشگاه بود. فعالان دانشجویی پیش از آمدن شما می گفتند ما نمی توانیم در شرایط فعلی انتظار خیلی شگرفی از یک وزیر داشته باشیم. همین که بتواند جلوی پولی کردن تحصیل را بگیرد، شاید خیلی کار مهمی باشد. نگاه شخص شما به پولی کردن تحصیل چیست؟

بحثی که دانشجویان مطرح می کنند، چند وجه دارد؛ یک بخش آن نظرات آکادمیک است و از بُعد پنجره یک دانشگاه و دانشجو نگاه می شود؛ دانشجویی که می گوید دانشگاه باید یک زحمت و طیفی از دانشجوها را بپذیرد که به لحاظ علمی هم سطح یا نزدیک به هم باشند؛ بنابراین بعضی از گرو ه های دانشجویی که براساس شرایط دیگری وارد شده است باشند، ممکن است سطح و سطوحشان با هم تفاوت کند، نظر خودش را دارد که می تواند نظر کارشناسی هم باشد؛ ولی آنچه را در دانشگاه های ما اتفاق افتاده توضیح بدهم، دانشگاه ها دوره هایی را به اسم نوبت دوم یا اصطلاحا شبانه ایجاد کرده اند، این دانشجو خودش گزینش می کند و کسی به او نمی گوید شما چون آمدی دانشگاه ما، باید پول بدهی. بعد اول اینکه گزینش این شیوه تحصیلی از سوی افراد بوده است.

آمده اند و در دانشگاه با ظرفیت هایی که از محل همین منابع ایجاد شده، درس خوانده اند. کمااینکه بعضی از این دانشجوها دانشگاه های غیردولتی را به عنوان محل تحصیل گزینش کرده اند. الان هم صندلی خیلی از رشته های ما خالی هست، ولی بعضی از داوطلبان ترجیح می دهند بروند رشته دیگری را در دانشگاه آزاد یا غیرانتفاعی بخوانند و پول بدهند. بعد تا اینجا اشکالی از طرف دانشگاه ها نیست. بعضی از دانشگاه ها هم در دوره ای واحدهایی به اسم پردیس های بین المللی ایجاد کردند که می توان به آن نقد داشت. اینها هم در شرایط فعلی به دلایل متفاوت به تدریج تعدادشان کم شده است و عملا آن انگیزه و جاذبه ای که وقت ایجادشان بود، تحلیل می رود. به نظر من هم جمع شدن این واحدها هیچ مشکلی برای دانشجوها به وجود نمی آورد. از طرفی دیگر، چون داوطلب تحصیل کم شده است هست، قطعا آن سرویسی که روزهای اول می درخواست کردند بدهند و یک ظرفیتی ایجاد کنند برای علاقه مندان تحصیل، اکنون توجیهش خیلی کم رنگ شده است هست؛ ولی به تازگی بعضی از پرسشها را با این مباحث مطرح شده است مخلوط می کنند. دانشجو در دانشگاه های دولتی برای یک دوره تحصیل می تواند رایگان تحصیل کند.

وزارت علوم در سال های اخیر بخش نامه هایی صادر کرده که به واسطه آنها می خواهد فضای تحصیل را به شکلی بهتر مدیریت کند؛ یعنی از بی توجهی و توقف زیاد دانشجوها در دانشکده ها و کلاس ها جلوگیری کند. برای همین، مقرر شده است دانشجویی که درسی را بیفتد، دوباره که بخواهد بگیرد، باید هزینه اش را بدهد؛ یعنی ما فقط یک بار هزینه یک واحد درسی را متقبل می شویم. یا دانشجوهایی که از یک دانشگاه به دانشگاه دیگر انتقالی می گیرند، باید هزینه تحصیل در دانشگاه جدید را بدهند. اینها بر اساس برنامه های نظارت کنترلی شکل گرفته است و اضطراری نیست؛ دانشجویی که خوب درسش را بخواند و به موقع کار کند، دیگر گرفتار نمی شود. بعضی از موارد نیز است که من فکر می کنم باید راجع به آنها تجدیدنظر کنند؛ ازجمله درس هایی که با گواهی های معتبر پزشکی از بین بردن می شود.

اینها را هم به نظر من نباید دوباره از دانشجو پول بگیرند که حالا اینها هم مباحثی است که انتقال یافته شده است و داریم به دانشگاه ها می گوییم بالاخره جایی که دانشجو مقصر نبوده و اهمال نکرده، آنجا نباید هزینه واحد دوباره را بدهد. ولی در نظر داشته باشیم جمع اینها در یک دانشگاه به عنوان نمونه ١٠هزارنفری، می شود ٢٠٠-٣٠٠ نفر که به دلایلی طبق آیین نامه های موجود، باید برای یک واحد خاص پول پرداخت کنند. اینها مقررات هست؛ نه اجبار هست، نه احیانا استفاده از اضطرار دانشجویان. آن دانشجویانی که من می گویم حرفشان نقدی است که بالاخره می شود پذیرفت، این است که در یک جایی دانشجویی اضطرار دارد درس بخواند، بگوییم نه، حالا که تو اضطرار داری، حالا باید یک پولی هم از شما بگیریم؛ چنین چیزی نیست. ورود به دوره های با شهریه، اختیاری است و آنهایی هم که باید هزینه دوباره کاری دانشگاه ها را بدهند، آن هم بالاخره آیین نامه است که مصوبه هیئت های امناست. آن بحث اولم را تکرار می کنم که آن بماند. بحث اینکه دانشجوهایی که با شهریه میانه ای ظرفیت ایجادشده و آنهایی که به صورت بدون پرداخت می آیند، از نظر سطح علمی گاهی در بعضی از دانشگاه ها هم تراز نیستند، آن بحث پذیرفتنی است و بعضی از استادان نیز این را می پذیرند و این نقد را دارند؛ ولی در بحث های مدیریتی بالاخره دانشگاه ها نگاهی برای تأمین ظرفیت برای درخواست های تحصیل در آن دانشگاه خاص را نیز دارند.

حوادث و بلایای طبیعی در کشورمان خیلی زیاد هست. بحث خوابگاه های دانشجویی در این ماجرا می تواند مهم به نظر بیاید. ما سال گذشته بحران دانشگاه شهید چمران اهواز را داشتیم، مسئله زلزله هم که در کشور ما جدی هست. الان وضعیت نوسازی خوابگاه های دانشجویی به چه شکل است و چقدر خوابگاه ها برای استقرار دانشجویان ایمن هستند؟

بعد از اینکه سلسله زلزله ها در مناطق کرمان و غرب ایران اتفاق افتاد، حوزه معاونت دانشجویی و شرکت امور دانشجویان کشور یک بررسی میدانی روی وضعیت خوابگاه ها داشتند و مقاومت خوابگاه ها مثل سال ساختشان، وضعیت اسکلت ساختمان ها و مواردی از این قبیل را ارزیابی و بررسی کردند که گزارش هایی تهیه شده است و خودشان هم در حوزه وزارت علوم، متولی پیگیری بحث تقویت این خوابگاه ها و بازسازی هایی هستند که بتواند به افزایش ایمنی کمک کند.

از قبل از اینکه این زلزله اتفاق بیفتد و این حرکت ایجاد شود نیز صندوق رفاه دانشجویان و شرکت امور دانشجویان برنامه ای را برای ارتقای سطح کیفی خوابگاه های دانشجویی به اجرا گذاشته بودند که در آن، به خصوص جهت خوابگاه های قدیمی که شرایط بازسازی برایشان وجود داشت، بازسازی شروع شد. در اکثر دانشگاه های کشور یک یا دو بلوکی از خوابگاه های قدیمی بازسازی، تقویت و به روز شده است هست. به لحاظ صرفه جویی در انرژی ها نیز کارهای خوبی انجام شده است هست. بنابراین بر اساس اینکه چقدر منابع بتواند تأمین کند، این برنامه را به خصوص با نگاه تقویت خوابگاه های دانشجویی، ان شاءالله پیگیری می کنیم.

جناب وزیر، انتظار از دانشگاه این است که فضای تعامل و وجود نگرش های متفاوت سیاسی در آن جریان داشته باشد؛ ولی دانشجوها به همه برخوردهایی که خارج از قاعده می دانند، معترض هستند. در اصل آنها از کمیته انضباطی و حراست دانشگاه ها گله مند هستند. دانشجویانی داریم که در بُرد انجمن اسلامی به علت راه اندازی یک تصویر دادگاهی شده است اند و الان منتظر رأی دادگاه هستند. دانشجویانی به خاطر برخورد سلیقه ای در زمینه پوشش، گرفتار کمیته انضباطی و حراست شده است اند، آنها گله مند این رفتارها هستند. دادگاه این دانشجوها را شما پیگیری کرده اید؟ در جریان وثیقه های ١٠٠ و ٢٠٠میلیون تومانی دانشجویان برای آزادی هستید؟ برای این رفتارها با دانشجوها، چه برنامه ای دارید؟

ما در فضاهای دانشگاهی یک سری آیین نامه، ضوابط و مقررات داریم. فضاهای دانشگاهی اعم از دولتی و غیردولتی، چارچوبی دارند که در چارچوب این فضا پیش می روند. مثل مقررات آموزشی، مقررات انضباطی هم داریم. مثل قانون یک اداره هست. بالاخره اینجا هم یک شرکت است دیگر. شرکت که نمی تواند بدون ضوابط و مقررات اداره شود؛ آن هم سازمانی به این بزرگی، مثل دانشگاه ها با تنوع گروه های مشغول به کار در آن دانشگاه ها. استادان یک گروه هستند، دانشجوها یک گروه و کارمندان یک گروه دیگر. بعد نخستین شاخص مان ضوابط و مقررات دانشگاه است که معمولا به اطلاع دانشجوها موقع ورود به دانشگاه می رسد. اغلب دانشگاه ها دفترچه ای اول ورود به دانشجو می دهند و ضوابط و مقررات را گوشزد می کنند. اول اینکه انتظار این است که دانشجویان آن را مطالعه کنند و بعد رعایت کنند.

دوم اینکه بالاخره در بین آدم هایی که در یک جامعه وجود دارند، افرادی با روحیات و سوابق ذهنی و کاری متفاوتی وجود دارند؛ چون ماشین نیستند، در نتیجه اینکه تفاوتی در برخوردها و رفتارها وجود داشته باشد، طبیعی هست؛ ولی ما همین افراد را هم اعتقاد داریم که باید در چارچوب آن آیین نامه و ضوابط واکنش‌ها و برخورد کنند. این در واقع دستورالعمل زندگی در دانشگاه هست؛ ولی گاهی ممکن است افراد در استنباط از آیین نامه و ضوابط هم استنباط های متفاوت داشته باشند. یکی مقداری سهل بگیرد، یکی سخت بگیرد. اینها گاهی منشأ اعتراضات فرزند ها برای برخوردهای اول از این جاها شروع می شود. من بالاخره ٣٠ سال در دانشگاه زندگی کردم و ٢٠ سال مدیر دانشگاه بودم. همه اینها را تجربه کردم. اینها متأسفانه خیلی تحت مدیریت کامل مدیران بالادستی نمی تواند قرار بگیرد. آدم است دیگر. امروز حالش خوب نیست و سریع عصبانی می شود؛ چه دانشجو، چه آن مأمور یا مسئول یا کارمند و حتی استاد.

شما یک روز می روی سر کلاس و استادت حالش خوب نیست و با بغل دستی خودت حرف می زنی، سریع عصبانی می شود؛ در حالی که روزهای دیگر ممکن است به روی خودش هم نیاورد. این است که این روحیات و برخوردهای افراد را نباید به عنوان یک پدیده عمومی و جاری در محیط های دانشگاهی تلقی کنیم. گاهی فرزند ها در صحبت ها و اعتراضات ارزش یک جوری حرف می زنند، انگار کل دانشگاه ها و کل افراد به عنوان نمونه انتظامات دانشگاه ها یا حراست دانشگاه ها همه ارزش در یک دیسیپلین خاص و سخت و خشک برنامه ارزش این است که با دانشجویان برخورد کنند. اتفاقا من تجربه دارم که رفاقت های خوب و حمایت های خوب بین طرفین یعنی دانشجوها و کارمندان دانشگاه ها وجود داشته. اعم از همه کارمندان، به خاص بین فرزند های حراست و انتظامات. این موارد خیلی کم هست؛ ولی همین مقدار کم هم که اعتراض می شود، گاهی منشأ آن بالاخره کم طاقتی طرفین بوده هست. بالاخره یکی کمی تصویر العمل شدید نشان می دهد و به اینجا می رسد؛ بنابراین ما دستورالعمل غیر از آیین نامه های انضباطی در دانشگاه ها برای نظارت بر واکنش‌ها دانشجو، کارمند و هیئت علمی در محیط های دانشگاهی نداریم. همان طور که برای دانشجو آیین نامه انضباطی داریم، برای اعضای هیئت علمی هم آیین نامه انضباطی داریم. آنها هم بالاخره قوانینی بر کارهایشان حاکم هست، کارمندان مان هم همین طور هستند؛ بنابراین این ماهیت شرکت و ضرورت یک شرکت است.

این استثنائات همان طور که گفتم، توانسته پرسشها زیادی هم ایجاد کند. شما خودتان نمی خواهید مشخصا به این پرونده های قضائی که برای دانشجویان شما ایجاد شده، ورود کنید؟

بله؛ قاعده کار این است که در دانشگاه ها، کمیته های انضباطی به تخلفات انضباطی رسیدگی می کنند و چون با محیط دانشگاه و روحیات دانشجو آشنا هستند، اغلب با یک برخورد خیلی ساده، تذکر، گاهی با یک اخطار کتبی بدون درج شدن در پرونده حل و فصل می شود. حتما می دانید که دانشجوها می توانند در وقت فارغ التحصیلی درخواست دهند پرونده انضباطی ارزش امحا شود. یعنی اگر بعدا کسی سؤال کرد که این زن یا آقا در دوره تحصیلش پرونده ای داشته یا نه، آن پرونده دیگر موجود نیست. این در آیین نامه است و فرزند ها از آن مطلع هستند. بعد دانشگاه قصدی برای اینکه خدای ناکرده برای دانشجو ایجاد مسئله کند، ندارد. بعضی مواقع حالا عمدا یا سهوا که عموما سهوا هست، دانشجویان مرتکب تخلفاتی می شوند که آثارش بر اساس آیین نامه و قوانین موجود از بین بردنی نیست؛ چون استثناهایی وجود دارد. این هم در دانشگاه ها بسیار کم است.

فرض کنید من چیزی حدود ١١، ١٢ سال که رئیس دانشگاه بودم، شاید از این موارد دو تا در ذهنم نیست که اتفاق افتاده باشد. بعد می شود در حد صفر، ولی وقتی اتفاقاتی می افتد؛ احیانا اتهاماتی از بیرون از دانشگاه به عنوان مدعی العموم یا سیستم قضائی برای دانشجوها مطرح می شود که آن طرح قضیه، قوه قضائیه است یا شکایتی از سوی افراد خارج از دانشگاه اتفاق می افتد که باز برمی گردد به قوه قضائیه. در این موارد ما معمولا در دانشگاه ها با قوه قضائیه و آن دادگاهی که طرف مسئله می شود، صحبت می کنیم و معمولا از آنها خواهش می کنیم که اگر این مسئله در دانشگاه اتفاق افتاده، اجازه دهند که ما در دانشگاه به آن رسیدگی کنیم.

خیلی وقت ها و اکثر مواقع پذیرفته شده است و حالا اگر در دانشگاهی یک مدیر یا یک مسئول احیانا به ذهنش نرسیده یا غفلت شده است که این مسئله را بیاورد داخل دانشگاه و رسیدگی کند، این موردی بوده که می توانسته بیاید. می ماند مواردی که اصلا در دانشگاه اتفاق نیفتاده هست. دانشجو هم مثل یک شهروند عادی، مسئول رفتارهای خودش در جامعه هست. بعد محیط دانشگاه با ما هست، بیرون از دانشگاه با ما نیست؛ ولی برای همین فرزند ها، همین طور که قبلا هم در بحث حوادث اخیر صحبت کردیم، اگر مسئله قضائی پیش بیاید، دانشگاه ها مشاوره می دهند، وارد می شوند، کمک می کنند و همین وساطت ها خیلی وقت ها کمک می کند که برای فرزند ها مشکلی پیش نیاید.

نشریات دانشجویی یکی از بخش های مهم فعالیت های دانشجویی هست، ولی در این سال ها مدیران نشریات دانشجویی هم نسبت به برخوردهای وزارت علوم و مدیران دانشگاهی گله مند بودند. در این زمینه چه صحبتی دارید؟

برای نشریات هم آیین نامه نظارت بر نشریات وجود دارد. در دانشگاه ها یک شورای نظارت بر نشریات دانشجویی وجود دارد؛ دقیقا مثل آن چیزی که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هست. بنابراین، این یک تمرین اجتماعی زندگی کردن هست. ولی معمولا بعضی مواقع بی تجربگی دانشجویان باعث می شود که روی نوشته های خودشان خیلی دقت نکنند. عموما هم نمی دانند که این عبارت ممکن است برایشان دردسر ایجاد کند و قصد هم ندارند.

بالاخره تازه شروع کرده به نوشتن؛ به عنوان نمونه دو، سه سال است دارد می نویسد و بعضی از مسائل، به ویژه در حوزه های سیاسی و اجتماعی، مسائلی اند که ممکن است یک مقدار شور و هیجان پشتشان باشد. در تنظیم نشریات، اگر فرزند ها همان چارچوب و آیین نامه نشریات را رعایت کنند، مطمئنا هیچ مشکلی به ویژه در داخل دانشگاه برایشان پیش نمی آید. حالا مواردی که احیانا کشیده شود به بیرون که ما راضی نیستیم پرسشها داخل دانشگاه هیچ وقت در بیرون مطرح شود، آنجا دیگر باید دید که چکار می شود کرد و حتما باید کمک شود.

بحث استقلال دانشگاه که وقت آقای معین شروع شده است بود هم به جایی نرسید. او راجع به گزینش هیئت علمی صحبت کرد و گفت توسعه یا سطح دانشگاه همه در خود دانشگاه اتفاق بیفتد. وقت آقای روحانی هم در ابتدا با اساتید برای گزینش هیئت علمی مشورتی می شود، ولی سند مدونی جهت استقلال دانشگاه وجود ندارد.

باید از دو منظر به استقلال دانشگاه ها نگاه کرد؛ یک، دانشگاه ها هم مثل همه دستگاه های دولتی، شرکت هایی که در یک کشور فعالیت می کنند، تابع قوانین و مقررات عمومی کشور هستند. یعنی چیزی نیست که دانشگاه مستقل شد، از قوانین و مقررات کشور هم خارج شود. بعضی از قوانین و مقررات در بحث مدیریت، در بحث حقوق و حقوق اجتماعی، حقوق مکتسبه در سطح دانشگاه ها، حاکم هست. ممکن است یک وقت هایی تلقی به این شود که به عنوان نمونه چون من هیئت علمی هستم، فلان مورد نباید در خصوص من اجرا شود. وجه دیگر اینکه دانشگاه ها در مباحث علمی، پژوهشی باید مستقل باشند؛ یعنی نباید بحث های علمی از یک جایی به آنها القا و دیکته شود که با مباحث علم و بحث اندیشه ورزی و پژوهش مغایرت دارد. بنابراین، این می ماند؛ اینکه ما یک عده ای داریم کارشناس رشته خودشان هستند، متخصص رشته خودشان هستند، راجع به اینکه به عنوان نمونه این مقاله خوب است یا نه، باید اظهارنظر کنند و نظرشان اینجا مستقل است.

کسی نمی تواند بگوید شما این را باید این طوری ارزیابی کنید. این کتاب را ارزیابی کنید، این آقا یا زن تحصیلکرده، شما این را ارزیابی کنید و به ما نتیجه بدهید. اینها چیزهایی است که در چارچوب بحث آکادمیک و دانشگاهی، استقلال دارد. در بخش هایی از مدیریت دانشگاه ها هم نوعی استقلال از فضاهای اداری وجود دارد؛ مثل قانون هیئت های امنا. وزارتخانه ها و ادارات دیگر تابع قوانین مصوب مجلس به طور عام و مصوبات هیئت دولت هستند، ولی بخشی از قوانین و مقررات داخلی دانشگاه ها از سوی هیئت امنای خود دانشگاه ها تصویب و اجرا می شود و این را قانون برنامه ششم به رسمیت آشنا و در واقع مصوبات هیئت های امنا شبیه مصوبات مجلس هست. خب این استقلال هست؛ یعنی هنگامی که که ما وزارت علوم را با یکی دیگر از وزارتخانه های غیرآموزشی مقایسه می کنیم، آنها می گویند شما خیلی مستقل هستید، شما دارید جهت خودتان به عنوان نمونه حقوق تنظیم می کنیم، جهت خودتان آیین نامه استخدامی تنظیم می کنید و این یعنی بخشی از استقلال دانشگاه ها. راجع به اظهارنظرهای کارشناسی هم صحبت کردم. بحث پذیرش هیئت علمی الان هم بخش علمی اش وارد گروه های آموزشی و کارگروه های تخصصی شده است است.

گاهی فرار از بعضی از چارچوب ها را ما نباید احیانا به آن رسمیت دهیم؛ حالا به هر دلیل. ولی اینکه بگویند کسی می آید دانشگاه و ارزیابی علمی نمی شود، این درست نیست. همه دانشگاه ها، گروه های تخصصی از خودشان هست، نه از بیرون، مگر اینکه یک دانشگاه کوچکی باشد که آن تخصص را نداشته باشد. آنها می روند از دانشگاه های همسایه و نزدیکشان می گویند دو تا از استادان بیایند و چون این تخصص را ما نداریم، بیایند در مصاحبه علمی این فردی که می خواهد استخدام شود، کمک کنند، وگرنه گروه های تخصصی از خودشان است و به نظر می رسد که یک مقدار باید با جامعیت عنوان به بحث استقلال پرداخته شود. به نظر من استقلال نسبی در دانشگاه ها خوب است و هر چقدر دانشگاه ها بتوانند در فضای دانشگاهی، نظم و انضباط و مقررات را جا بیندازند و در چارچوب آنها کار کنند، آن استقلال خودش را زیاد نشان می دهد.

واژه های کلیدی: دانشجو | دانشجو | دانشگاه | دانشگاه | دانشجویان | دانشگاه ها | وزارت علوم | ست دانشجویی