رونمایی از پشت پرده موسسات غیرمجاز

عبارات مهم : صندوق

در حالی بیش از ۱۳ سال از شروع برنامه ساماندهی موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز می گذرد که هنوز اسامی بسیاری از بنیانگذاران این نهادهای مالی فاقد مجوز از سوی مقامات مسئول و نهادهای نظارتی معرفی نشده است .

رونمایی از پشت پرده موسسات غیرمجاز

در شرایطی که چند سالی است فضای اقتصادی و اجتماعی کشور عزیزمان ایران تحت تاثیر بدهی های کلان موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز قرار گرفته است ، بررسی ها نشان می دهد هنوز عاملان مهم ایجاد این بحران جهت افکار عمومی ناشناخته اند.

این موسسات که زمانی بیش از ۲۵ درصد از نقدینگی کشور را در اختیار داشتند، با وعده پرداخت سودهای بالاتر از سود بانکی و همچنینی پرداخت تسهیلات به شرط افتتاح و بلوکه کردن سپرده ، سپرده های فراوانی را از آن خود کرده بودند .

در حالی بیش از ۱۳ سال از شروع برنامه ساماندهی موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز می گذرد که هنوز اسامی بسیاری از بنیانگذاران این نهادهای مالی فاقد مجوز از سوی مقام

بانک مرکزی در سال ۱۳۹۴ برنامه خود جهت ساماندهی این موسسات و شمول قوانین پولی کشور در دستور کار قرار داده شد ولی بحرانی شدن اوضاع بعضی از این موسسات کار را به حضور خیابانی سپرده گذاران ، برابر مجلس شورای اسلامی و بانک مرکزی و دیگر دفاتر مرکزی نهادها و دیگر موسسات کشید.

موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز در سه قالب مهم و چندین قالب فرعی فعالیت خود را شروع کردند.

این موسسات در قالب تعاونی های اعتبار، موسسات قرض الحسنه ، صرافی ها، لیزینگ و … فعالیت می کنند ولی بدون مجوز بودن این موسسات به چه معناست ؟

رونمایی از پشت پرده موسسات غیرمجاز

شاید تکیه بر عبارت موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز این ذهنیت را جهت شنونده ایجاد نماید که این موسسات بدون هیچ نظارت مشخصی در سراسر کشور سر برآورده اند این در حالی است که این موسسات در هر قالب ، با مجوز ادارات، شرکت ها و نهادهای گوناگون فعالیت می کردند ولی در سال ۱۳۸۳ بعد از تصویب قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی ، تمامی این نهادها مکلف به اخذ مجوز از بانک مرکزی شدند . غیرمجاز بودن این موسسات بدان معناست که از سال ۱۳۸۳ به بعد موسسات مالی مذکور نسبت به دریافت مجوز از بانک مرکزی اقدام نکرده اند.

تعاونی های اعتبار آزاد

بر اساس آخرین اطلاعات موجود ۲۴۸۹ تعاونی اعتبار در کشور عزیزمان ایران شناسایی شده است است . از این تعداد ۱۸۸۹ تعاونی غیر فعال تشخیص داده شده است و در حال تسویه هستند . ۲۵۷ تعاونی اعتبار دارای مجوز و ۳۴۳ تعاونی اعتبار در شرف ساماندهی هستند . در شرایط کنونی بسیاری از پرسشها موجود در این فضا ناشی از فعالیت خارج از قانون تعاونی های اعتبار مذکور است . از ۶ تعاونی درگیر بحران در کشور عزیزمان ایران ، ۵ تعاونی در حال ساماندهی در استان خراسان ثبت شده است اند . تعاونی اعتبار میزان که در سال ۱۳۷۹ با مجوز وزارت تعاون جهت ارائه خدمت به کارکنان و بازنشستگان دادگستری خراسان شروع به کار کرد، با بحرانی جدی روبرو شد . بعد از انحلال این موسسه در سال ۱۳۹۴ بانک مرکزی بر آن شد که مدیریت دارایی ها و بدهی های تعاونی مزبور به بانک صادرات واگذار کند. هر چند کلیه سپرده گذاران این تعاونی تعیین وظیفه شدند ولی اعتماد عمومی سپرده گذاران در این حوزه از میان رفت .

در حالی بیش از ۱۳ سال از شروع برنامه ساماندهی موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز می گذرد که هنوز اسامی بسیاری از بنیانگذاران این نهادهای مالی فاقد مجوز از سوی مقام

تعاونی اعتبار ثامن الحجج نیز که در سال ۱۳۸۰ با ماهیت صنفی در شهرستان سبزوار از وزارت تعاون مجوز فعالیت گرفت نیز در حال ساماندهی هست. این تعاونی اعتبار هنوز ۲۶ شعبه منحل نشده دارد و از فعالیت بیش از ۹۰ درصد از شعب آن جلوگیری شده است هست. این موسسه ۴۸۱ شعبه در سراسر کشور داشت و قادر نیست نسبت به بازپرداخت ۱۲۸ هزار میلیارد ریال سپرده جذب شده است در وقت شروع بحران اقدام کند .

تعاونی اعتبار افضل توس در سال ۱۳۷۸ در اداره ثبت شرکت های خراسان رضوی به ثبت رسید . این موسسه با ۲۱۷ شعبه بر آن بود به جامعه نشانه خود یعنی خانواده معظم شهدا و ایثارگران خدمت رسانی کند ولی عدم تامین سرمایه اولیه و پرسشها فروش سهام در آخرین روزهای بهمن سال ۱۳۹۱ منجر به انعقاد تفاهمنامه با دو نهاد فرشتگان و فردوسی شد تا موسسه ای به نام آرزوی بزرگ متولد شود . بانک آینده در شرایط کنونی در حال مدیریت دارایی ها و بدهی های این تعاونی است و تعیین وظیفه بخشی از سپرده ها انجام شده است است.

رونمایی از پشت پرده موسسات غیرمجاز

مدیران این تعاونی در تعقیب کیفری هستند و گزارشی از اوضاع و هویت آنها منتشر نشده ولی بعضی خبرها دال بر حضور آنها در زندان است.

داستان تعاونی اعتبار وحدت ولی داستان پیچیده تری است . این تعاونی در سال ۱۳۷۶ نزد اداره کل ثبت اسناد و املاک خراسان، مرجع ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری به ثبت رسید . این تعاونی در همان سال از وزارت تعاون وقت تقاضای اخذ مجوز کرد و فعالیتش را با ۶۰ عضو اولیه شروع کرد ولی با اینکه ۱۴۵ شعبه در کشور دارد ، حوزه فعالیت و عنوان آن و جامعه هدفش روشن و براق نیست .

مرکز پژوهشهای مجلس تاکید کرده است : به دلیل عدم تأیید منشا وجوه این مؤسسه در ادغام با مؤسسه آرزوی بزرگ و تخلفات مدیران و غیره (از ادغام) از بین بردن شد. سوءفعالیت و سوءاستفاده از عنوان مجعول مؤسسه اعتباری آرزوی بزرگ بر سر درب آن نیز توصیه ابهامی دیگر هست. پیش تر بانک مرکزی یشنهاد ادغام این تعاونی با ۷ تعاونی دیگردر قالب مؤسسه اعتباری فردوسی که به دلیل عدم توانایی تأمین سرمایه مقرر شد با تعاونی فرشتگان و افضل توس مؤسسه اعتباری آرزوی بزرگ را تشکیل دهد. در ادامه مجدداً به دلیل تخلفات متعدد این تعاونی از این مجموعه از بین بردن شد.در عین حال اقامه دعوی به وسیله بانک مرکزی علیه این تعاونی صورت گرفت و این بانک اعلام کرد استفاده از تابلوهای مؤسسه آرزوی بزرگ غیر مجاز است از این رو مکاتباتی با نهادهای امنیتی، انتظامی و قضایی جهت جلوگیری از فعالیت این تعاونی انجام شد . این شکایت در حال پیگیری است و مدیریت دارایی ها و بدهی ان با موسسه ملل است .

تعاونی اعتبار البرز ایرانیان نیز ابتدا تحت نام شرکت تعاونی اعتبار امیر المومنین در سال ۱۳۷۸ در شهرستان کیاشهر گیلان به ثبت رسید ولی با وجود ۵۰ شعبه جامعه نشانه خدمت رسانی آن مشخص نیست. براساس مصوبات ستاد ساماندهی مؤسسات پولی غیربانکی کلیه حساب ها، عملیات و شعب آن در سال ۱۳۹۰ با مؤسسه مالی اعتباری فردوسی تجمیع شد که هیئت اجرایی تعاونی البرزایرانیان علی رغم توافقنامه از همکاری با آن مؤسسه استنکاف کرد.

علیرغم اعلام انحلال آن به وسیله اداره ثبت اسناد و املاک شهرستان املش درسال۱۳۹۲ ،اداره کل تعاون وصورتجلسات مجمع عمومی فوق العاده در همان سال، با سوءاستفاده از تابلوی مجموعه فردوسی و سپس مؤسسه آرزوی بزرگ به فعالیت خود ادامه و به افزایش تعداد شعب خود واخذ سپرده غیرقانونی درحجم گسترده اقدام کرد.مدیریت بدهی ها و دارایی ها بر عهده بانک تجارت است.

تعاونی اعتبار فرشتگان ر سال ۱۳۷۷ تحت عنوان شرکت تعاونی اعتبار شهید هاشمی مشهد تاسیس شد ولی سپس با اعلام دامنه فعالیت فرا استانی نام آن به فرشتگان عوض کردن کرد . این موسسه با ۲۱۲ شعبه در سراسر کشور با پرداخت سودهای غیر متعارف به انواع سپرده ها اقدام کرد و اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آن فاقد صلاحیت تشخیص داده شده است اند .

جنجال بر سر این موسسه از آنجا شروع شد که در آخرهای سال ۱۳۸۹ جزء ۱۴ مؤسسه مالی و اعتباری مورد تأیید بانک مرکزی قرار داده شد و تحت نظارت بانک مرکزی به فعالیت خود ادامه داد. – با هماهنگی بانک مرکزی ۴ تعاونی اعتباری امید مشهد، فرزان بیرجند، اشتیاق سبزوار و رویان اسفراین را در خود ادغام نمود. بانک مرکزی در فروردین ماه ۱۳۹۱ مؤسسه مالی و اعتباری فرشتگان را فاقد مجوز فعالیت از بانک مرکزی اعلام کرد و تا وقت ساماندهی اجازه فعالیت به آن داده شد.

در اسفندماه ۱۳۹۱ ،بانک مرکزی دو مؤسسه فردوسی و فرشتگان را در مؤسسه اعتباری آرزوی بزرگ ادغام نموداما حتی اگر به سایت موسسه آرزوی بزرگ مراجعه کنید با صفحات خالی در بخش های معرفی موسسه مواجه شده است و کسی تلفن درج شده است در این سایت را پاسخ نمی دهد. در سال ۱۳۹۵ مجوز نهایی فعالیت تحت مؤسسه اعتباری کاسپین ازسوی بانک صادر شد.

پایان شهریورماه ۱۳۹۵ تعهد اعضا در انتقال کلیه دارایی و بدهی ها به مؤسسه کاسپین و قصورهیئت مدیره وقت در مهلت مقرر و عزل و تعقیب قانونی متخلفین و تغییر مدیرعامل و اعضاهیئت مدیره در اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ در پی داشت.

در اردیبهشت و تیرماه امسال مجوز فعالیت ۸۰ شعبه مؤسسه کاسپین دارای مجوز صادر شد و بعد از تأمین نقدینگی به وسیله بانک مرکزی از طریق تخصیص خط اعتباری در قبال ترهین دارایی های شناسایی شده است بیش از ۸۰ درصد سپرده گذاران تعاونی غیرمجاز فرشتگان تعیین تکلیف گردید.

موسسات قرض الحسنه

سال ۱۳۵۷ حدود ۲۰۰ شعبه موسسه قرض الحسنه در کشور عزیزمان ایران فعالیت می کردند ولی تعداد این موسسات بعد از یک دهه به ۳ هزار موسسه زیاد کردن یافت . بر اساس آخرین اعلام صورت گرفته از مجموع ۳۵۲۵ صندوق قرض الحسنه حدود ۱۰۲۸ صندوق غیرفعال یا درحال تصفیه هستند و حدود ۷۱ درصد از صندوق ها تحت نظارت بانک مرکزی قرار دارند. به این ترتیب صندوق های قرض الحسنه تحت نظارت شرکت اقتصاد اسلامی، صندوق های قرض الحسنه با مجوز بانک مرکزی و فاقد مجوز آن بانک به ترتیب تعداد ۹۱۵ ،۹۶۳ و ۱۵۳۴ صندوق هستند که از صندوق های فاقد مجوز نیز تعداد ۱۰۲۸ صندوق غیرفعال هستند.

براساس اعلام بانک مرکزی، درخصوص ساماندهی صندوق های قرض الحسنه علاوه بر بازرسی های حضوری از عملیات صندوق های مزبور و صدور اخطاریه های مورد نیاز جهت تصحیح عملکرد و جلوگیری از فعالیت صندوق های فاقد مجوز مکاتباتی با نیروی انتظامی، مراجع قضایی، شرکت بازرسی کل کشور، نهاد ریاست جمهوری، دیوان محاسبات، مجلس شورای اسلامی و … صورت گرفته هست. نکته قابل توجه در زمینه صندوق های قرض الحسنه، شرکت اقتصاد اسلامی است که یا باید به یک بانک قرض الحسنه تبدیل و یا در یک بانک قرض الحسنه ادغام شود و بانک مرکزی باید در این زمینه با دقت و حساسیت خاصی گام بردارد. در حال حاتضر دو صندوق قرض الحسنه رسالت و قوامین در جهت ساماندهی به یانک تبدیل شده است اند .

ضریب نظارت

بررسی عملکرد بانک مرکزی نشان می دهد در شرایط کنونی ۹۶٫۸ درصد از بانکها، ۵۵٫۶ درصد از مؤسسات اعتباری، ۱۰٫۳ درصد از تعاونی های اعتباری، ۲۷٫۳ درصد از صندوق های قرض الحسنه، ۸۴ درصد از صرافی ها و ۹٫۴ درصد از لیزینگ ها از بانک مرکزی مجوز دریافت نموده اند.

همچنین ۳٫۲ درصد از بانکها، ۴۴٫۴ درصد از مؤسسات اعتباری، ۱۳٫۸ درصد از تعاونی های اعتبار، ۴۳٫۵ درصد از صندوق های قرض الحسنه، ۱۶ درصد از صرافی ها و ۴٫۹ درصد از لیزین گها در شرف ساماندهی و دریافت مجوز از بانک مرکزی قرار دارند. مرکز پژوهشهای مجلس اعلام کرده است وضعیت کشور ایران قابل قیاس و تطبیق با وضعیت کشورهای دیگر نیست؛ زیرا وجود مؤسسات فاقد مجوز در کشورهای دیگر فاقد موضوعیت است و همه مؤسسات پولی و اعتباری، بدون استثنا ذیل نظارت و مجوز بانک های مرکزی فعالیت می کنند.

خبرآنلاین

واژه های کلیدی: صندوق | مرکزی | اعتبار | بانک مرکزی | اخبار اقتصادی و بازرگانی