پوتین به بن سلمان خط می دهد

عبارات مهم : اجلاس

امروز قرار است یکی از مهم ترین نشست های اوپک برگزار شود. این روزها که تنش های منطقه ای بین کشورهای همسایه به شدت پررنگ شده است و عربستان به عنوان یکی از محورهای بازار نفت هم، یک پای ماجراست، بازار چشم انتظار است تا ببیند آیا این تنش ها، سر از نشست ١٧٣ اوپک هم درمی آورد یا خیر. فریدون برکشلى، رئیس اسبق امور اوپک وزارت نفت و مدیر گروه مطالعات انرژى وین، در گفت وگو با «شرق» این نشست را یکی از حساس ترین نشست ها خواند.

پوتین به بن سلمان خط می‌دهد

به گفته او: «سایه سنگین بحران های ژئوپلیتیک، حضور بیشترین تعداد کشورهاى تولیدکننده نفت خارج از شرکت اوپک که جمع وزراى نفت حاضر در اجلاس را به ٢۴ نفر مى رساند و بازار جهانى نفت که در انتظار تصمیمات اجلاس ١٧٣ اوپک بى قرارى مى کند، بى شک اجلاس ٣٠نوامبر را به عنوان یکى از حساس ترین نشست هاى تاریخ در بازار جهانى نفت ثبت خواهد کرد». ماجرا آنجا جالب می شود که این کارشناس ارشد انرژی با وجود اختلافات و یکه تازی های شاهزاده سعودی، می گوید افسار این نشست دست پوتین است نه بن سلمان. برکشلی اعتقاد است: «در بازار امروز، اهمیت یا اعتماد بازیگران در هردو سوى بازار به مسکو بیشتر از ریاض هست. در آستانه اجلاس پنجشنبه اوپک، بازار به سخن پوتین، بیشتر از نظر بن سلمان اهمیت مى دهد». او می گوید روسیه بر این اعتقاد است که برای ثبات بازار جهانى نفت، تمامی تولیدکنندگان باید همکارى کنند و این مشمول بر تولیدکنندگان شیل هم می شود. روسیه، نشانه هایى از بى میلى در ادامه همکارى با اوپک بروز داده و فشار اصلى را روی عربستان وارد مى کند تا راه کارهایى براى جلب همکارى تولیدکنندگان شیل در آمریکا طراحى کند، هرچند این کار، کار سختی به نظر می رسد.

با فرارسیدن موعد نشست ١٧٣ اوپک، همچنان اوضاع منطقه آشفته هست؛ بحران ای در روابط کشور عزیزمان ایران و عربستان به طور مشخص فضا را ملتهب کرده که بی تأثیر بر بازار هم نبود.

امروز قرار است یکی از مهم ترین نشست های اوپک برگزار شود. این روزها که تنش های منطقه ای بین کشورهای همسایه به شدت پررنگ شده است و عربستان به عنوان یکی از محورهای

این روابط تیره آیا بر نشست اوپک اثر خواهد گذاشت؟

اجلاس ٣٠ نوامبر شرکت اوپک به یکى از حساس ترین اجلاس هاى اوپک در سال هاى اخیر تبدیل شده است هست. سایه سنگین بحران هاى ژئوپلیتیک، حضور بیشترین تعداد کشورهاى تولیدکننده نفت خارج از شرکت اوپک که جمع وزراى نفت حاضر در اجلاس را به ٢۴ نفر مى رساند و بازار جهانى نفت که در انتظار تصمیمات اجلاس صدوهفتادوسوم اوپک بى قرارى مى کند، بى شک اجلاس ٣٠ نوامبر را به عنوان یکى از حساس ترین نشست هاى تاریخ در بازار جهانى نفت ثبت خواهد کرد.

در نیم قرن گذشته روابط ایران و عربستان همواره با پستى و بلندى هاى گوناگونى مواجه بوده هست. دو کشور تقریبا هیچ گاه به صورت مداوم و براى مدتى طولانى روابط حسنه یا برعکس خصمانه اى نداشته اند. البته در شرایط کنونى اقتدار روزافزون و گستردگى حوزه امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران، عربستان را بیش از گذشته دلواپس کرده هست، ولی تا آنجا که به شرکت اوپک و بازار جهانى نفت، مربوط مى شود، روابط و پرسشها دوجانبه تأثیر چندانى بر تصمیمات اوپک ندارد. در صحن اوپک دیپلماسى تعاریف و معانى متفاوتى دارد. برخى از مهم ترین تصمیمات اوپک براى تثبیت بازار در مقاطعى اتخاذ شدند که روابط تعدادى از اعضای شرکت ازجمله ایران و عربستان و عراق از امروز هم بدتر بود.

برهم ریختگی داخلی عربستان به عنوان یکی از کشورهای مهم در عرضه نفت، تا چه اندازه می تواند بازار را فراتر از زیاد کردن قیمت کوتاه مدت، متأثر کند؟

پوتین به بن سلمان خط می‌دهد

برهم ریختگى اوضاع داخلى عربستان بازار نفت را دلواپس کرده هست. عربستان اینک در شرایط آنچه در سال هاى اخیر بدان بهار عربى اطلاق مى شد قرار دارد. شاهزاده جوان سعودى، کاخ سفید را متقاعد کرد بهار عربى از اوج به پایین و مدیریت شده است اى را عملیاتى کند. حالا واشنگتن هم با نگرانى، کارکرد این شکل از تغییرات نظام در عربستان را رصد مى کند. بن سلمان تاکنون حدود ٨٠٠ میلیارد دلار از ثروت بخشى از شش هزارو ۵٠٠ شاهزاده سعودى را مصادره کرده هست. انتظار مى رود شاهزادگان دیگرى نیز تمام یا بخش زیادى از دارایى هاى خود را از دست بدهند. شاهزاده سعودى کارها داخلى خود را با مجموعه اى از سیاست هاى منطقه اى و برون مرزى پیوند زده تا اگر مورد نیاز شد، اقبال عمومى و عزم ملى را هم با خود همسو کرده و چنانچه شرایط از کنترل خارج شد با ماجراجویى هاى منطقه اى اوضاع داخلى را تثبیت کند، ولی در بستر چنین شرایطى دولت سعودى حتى بیش از گذشته خواهان تثبیت قیمت نفت خواهد بود. در شرایط کنونى و در بستر موجود شرایط داخلى، بى ثباتى بازار جهانى نفت، آخرین چیزى است که عربستان به دنبال آن خواهد بود.

سناریوهای احتمالی اوپک در نشست آینده چه خواهد بود؟

سناریوهاى محتمل در اجلاس ٣٠ نوامبر محدودند. منظورم این است که راه هاى متعددى براى ٢۴ وزیر نفت حاضر در اجلاس وجود ندارد، ولی آنچه مهم و بلکه بسیار مهم هست، استنباط بازار یا درک بازیگران اصلى بازار از نحوه بیان و نگاه یا عزم تولیدکنندگان اصلى هست. بازار مى فهمد نگاه دست اندرکاران اصلى از تصمیمى که مى گیرند، چیست. فکر مى کنم در بازار امروز، اهمیت یا اعتماد بازیگران در هردوسوى بازار به مسکو بیشتر از ریاض هست. در آستانه اجلاس پنجشنبه اوپک، بازار به سخن پوتین، بیشتر از نظر بن سلمان اهمیت مى دهد.

امروز قرار است یکی از مهم ترین نشست های اوپک برگزار شود. این روزها که تنش های منطقه ای بین کشورهای همسایه به شدت پررنگ شده است و عربستان به عنوان یکی از محورهای

آیا اعضا تصمیم به استمرار فریز نفتی می گیرند؟

تصمیم به تمدید در بیانیه رسمى تقریبا قطعى هست، ولی لحن آن مهم است و برداشتى که بازار از این تمدید خواهد کرد. در واقع همان پیامى که بازار از عزم اعضا به ادامه مسیر کنونى از خود ابراز مى کنند، بسیار اهمیت دارد. آن پیام پشت بیانیه مهم هست. یعنى اعضا و به ویژه اعضای اصلى و قدرتمند، عزم راسخ و اراده خود را براى ادامه مسیر براى بازار قطعى کنند؛ یعنى صرفا یک بیانیه رسمى براى بازار متقاعدکننده نخواهد بود.

پوتین به بن سلمان خط می‌دهد

عربستان در حال لابی جهت ادامه فریز نفتی هست. این نشانه گذاری در شرایط کنونی عربستان چه معنایی دارد؟ تحلیل شما چیست؟

درست هست، عربستان به دنبال ادامه شرایط کنونى، یعنى کاهش جمعى تولیدکنندگان اوپک و غیر اوپک به میزان ٨,١ میلیون بشکه در روز است و با تولیدکنندگان کوچک تر هم لابى کرده تا آنها هم مشارکت کنند. میزان پایبندى اعضا هم خیلى خوب و بلکه بى نظیر بوده هست، البته تعدادى از اعضا از جمله جمهورى اسلامى ایران با تصمیم اجلاس از شمول نظام سهمیه بندى کنونى معاف هستند. لیبى و نیجریه هم معاف اند. عربستان در ماه اکتبر با تولید ۵۵.۶ میلیون بشکه نفت خام در روز کمترین میزان تولید در پنج سال اخیر را داشت ولی در عوض ٨۵.١ میلیون بشکه در روز، فراورده با ارزش افزوده اوج صادر کرده هست. به عبارت دیگر عربستان کاهش صادرات نفت خام خود را از طریق افزایش صادرات فراورده جبران مى کند. این روند راجع به اکثر تولیدکنندگان نفت صدق نمى کند.

خبر رسیده جلسه آتی اوپک کوتاه خواهد بود و تصمیم جهت فریز به سرعت اتخاذ می شود. آیا وسوسه زیاد کردن قیمت، بعضی از اعضا را از ادامه سیاست فریز نفتی، منصرف و به تبع آن به زیاد کردن تولید راغب نمی کند؟

در آستانه اجلاس ١٧٣ اوپک و غیر اوپک، اکثریت اعضا متفق القول اند که برقرارى توازن در بازار نفت و تقویت ساختار بازار، نیازمند ادامه سیاست کنونى و خویشتن دارى تولیدکنندگان است تا میزان ذخایر نزد مصرف کنندگان به سطح میانگین پنج سال گذشته برسد. تحقق این مهم ایجاب مى کند سطح تولید جارى تا آخرهای سال ٢٠١٨ استمرار پیدا کند. جهش قیمت در هفته هاى گذشته منبعث از عملکرد ساختار بازار نیست بلکه ناشى از بازگشت و قدرت گرفتن عوامل ژئوپلیتیکى هست. عوامل ژئوپلیتیکى تأثیرات آنى مهم ولى کوتاه مدتى در بازار دارند و استمرار آن متأثر از استنباط بازار از دامنه و شدت آن دارد. بنابراین براى شرکت اوپک مهم است که تعادل درازمدت بازار را درنظر بگیرد. در سطح کنونى عرضه و تقاضا کف و سقف قیمت در طیف ۶٠ تا ۶۵ دلار هست. هر قیمتى فراتر از آن، ناشى از عوامل غیرساختارى مانند وقایعى است که بازار نفت را مستقل و جدا از ساختارها تحت تأثیر قرار مى دهد.

با فرض پذیرش استمرار فریز نفتی، تصویر العمل بازار چه خواهد بود؟

به طوری که اشاره کردیم، در شرایط حاضر بازار و به ویژه صنعت نفت آمریکا، توجه خود را معطوف تصمیمات اجلاس ٣٠ نوامبر اوپک و به طور عمده، ارزیابى سیاست روسیه کرده هست. روسیه نسبت به ظهور و قدرت یابى نفت شیل سخت حساس هست. نفت شیل و نفت خام غیرمتعارف، در هاله اى از ابهام راجع به هزینه اکتشاف و تولید و نیز میزان و افق تولید آن در سال هاى بعد و به صورت غیررسانه اى و با حداقل اطلاعات و گزارش های خبرى، وارد بازار شد و عملا بیش از سالى یک میلیون بشکه در روز به تولید آن افزوده شد. نفت شیل بسیار سبک (با API بیش از ۴٠) است و در برابر نفت خام تولیدکنندگان اوپک که غالبا سنگین ترند، تأثیرگذارى مهمى در بازار نفت دارد. از همین رو نفت شیل مى تواند تأثیرات مهمى بر بازار نفت خام متعارف داشته باشد.

آیا روسیه به عنوان نماینده غیراوپکی ها، اوپکی ها را جهت ادامه فریز نفتی همراهی می کند؟

روسیه به درستى بر این اعتقاد است که جهت ثبات بازار جهانى نفت، تمامی تولیدکنندگان باید همکارى کنند و این مشمول بر تولیدکنندگان شیل نیز می شود. روسیه نشانه هایى از بى میلى در ادامه همکارى با اوپک بروز داده و فشار اصلى را روی عربستان وارد مى کند تا راهکارهایى براى جلب همکارى تولیدکنندگان شیل در آمریکا طراحى کند. البته پرواضح است که این امرى سخت هست، زیرا متقاعد کردن تولیدکنندگان شیل آمریکا سخت هست. این احتمال وجود دارد روسیه این انتظار را از عربستان داشته باشد که سهم بیشترى از کاهش جمعى را بر عهده گیرد. روسیه در جلسات خصوصى اوپک بارها تأکید کرده حتى با قیمت نفت بشکه اى ۴٠دلارى هم مشکلى ندارد. روس ها معتقدند در قیمت بشکه اى ۴٠ دلار، نفت شیل آمریکا قادر به ظرفیت سازى نیست و حتى تا سال ٢٠٢٠ بخشى از ظرفیت کنونى خود را نیز از دست خواهد داد.

این منافع دسته جمعی است یا بعضی کشورها بیش از دیگران از آن سود می برند؟

در حال حاضر مازاد عرضه انرژى مؤثر در بازار بیش از آن چیزى است که معامله گران نفتى به آن توجه دارند. امروزه بازار انرژى خیلى از گذشته یکپارچه تر هست. از همین رو مازاد عرضه در هریک از انرژى ها بر بازار تأثیرگذار هست. درحال حاضر در بخش گاز هم بازار با مازاد عرضه مواجه هست. بنابراین از نظر معادل حرارتى بازار با عرضه اى مواجه است که بر تعادل بازار نفت هم تأثیر مى گذارد. کمتر از یک هفته پیش و در اجلاس سران مجمع جهانى گاز در بولیوى هیچ اشاره اى به مسئله مازاد عرضه گاز و تأثیر منفى آن بر قیمت نفت نشد. درحقیقت این فرصتى بود که در آن مقطع از دست رفت ولی بدون شک مورد نیاز است که به این عنوان در وقت هاى دیگر توجه شود. به طوری که اشاره شد جمهورى اسلامى ایران از شمول نظام سهمیه بندى کنونى اوپک مستثنا است ولی ایران همیشه در شرکت اوپک در موضع کشورى قدرتمند و تأثیرگذار حضور داشته هست، بنابراین در اجلاس پنجشنبه هم انتظار بر این است که ایران راجع به طراحى راهکارهاى جمعى براى متقاعد کردن تولیدکنندکان نفت خام غیرمتعارف به همکارى با اوپک تلاش کند.

نوشته: شکوفه حبیب زاده

شرق

واژه های کلیدی: اجلاس | بازار | روسیه | عربستان | اخبار اقتصادی و بازرگانی