«کمک های مستقیم مردم» معنادار است

عبارات مهم : زلزله

زلزله مهیب کرمانشاه در مناطقی از غرب کشور خسارت های مالی وجانی فراوانی برجا گذاشته است.هلال احمر و نیروهای نظامی و انتظامی درساعات اولیه به منظور خدمت رسانی در محل حاضر شده است اند، ولی واقع مطلب آن است که به خوبی در توزیع امکانات اولیه مدیریت صورت نگرفته تا جایی که مردم این بار بر اساس آنچه در اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … از عمق فاجعه در کرمانشاه مشاهده کردند، به صورت خودجوش اسباب زندگی اولیه را جهت زلزله زدگان فراهم و سوار بر خودوهای شخصی و باری به محل اتفاق ارسال کردند. تا خود شخصا کمک های مردمی را به زلزله زدگان برسانند. اینکه آیا این بار مردم خودشان کمک ها را بین زلزله زدگان توزیع کردند، مورد تحلیل بسیاری از جامعه شناسان و کارشناسان علوم اجتمای قرار گرفته است.

«کمک های مستقیم مردم» معنادار است

برخی اعتقاد دارند این کارها نشان از رشد فرهنگی و توسعه مخفی جامعه مدنی در کشور عزیزمان ایران هست. مدیر انجمن علمی مددکاران اجتماعی کشور عزیزمان ایران اعتقاد دارد «اگر نهادی های دولتی دخالتی در بازسازی مناطق زلزله زده انجام ندهند، مردم و نهادهای خیریه مردمی مناطق زلزله زده غرب کشور را باکمترین امکانات ازسوی دولت خواهند ساخت». جهت بررسی ابعاد متفاوت این عنوان «آرمان» با مصطفی اقلیما به گفت وگو پرداخته که در ادامه می خوانید.

در زلزله اخیر شاهد کمک های خودجوش مردم در مناطق غربی کشور هستیم. ارزیابی شما از این اتفاق چیست؟

زلزله مهیب کرمانشاه در مناطقی از غرب کشور خسارت های مالی وجانی فراوانی برجا گذاشته است.هلال احمر و نیروهای نظامی و انتظامی درساعات اولیه به منظور خدمت رسانی در

از نوع برخورد مردم با زلزله غرب کشور می توان به این نتیجه رسید که جامعه مدنی درایران با رشد مثبت در طول سال های گذشته روبه رو شده است هست. جامعه مدنی به معنی به وجود آمدن جامعه ای جهت نظارت اجتماعی برامور متفاوت هست. اگر جامعه مدنی در کشور عزیزمان ایران با همین سرعت رشد کند درآینده آثار باشکوه تری را شاهد خواهیم بود. اگر جامعه مدنی در کشور عزیزمان ایران درمعنای دقیق کلمه پا بگیرد، آن وقت اگر فردی در نقطه ای دور افتاده، به عنوان نمونه در روستاها اقدام خلاف قانون انجام دهد. بلافاصه نگاه مردم به او باعث خواهد شد که آن فرد به عمل خلاف قانون و اخلاق خود ادامه ندهد. به گونه ای که این نظارت اجتماعی باعث خواهد شد کسی کوتاهی در کارها محول شده است به خود نداشته باشد. درکشوری که جامعه مدنی درآن رشد کند، دیگر فردی اجازه انجام خلاف قانون و اخلاق به خود نخواهد داد. به گونه ای که افراد تلاش می کنند به یکدیگر کمک کنند لیکن به هم نیاز دارند.

با این حساب نقش دولت ها در توسعه جامعه مدنی چیست؟

در جوامع شهری این دولت ها هستند که به وسیله اجرای قوانین و کارها نهاد های نظارتی از بی قانونی جلوگیری می کنند. درچنین شرایطی دولت با اجرای قوانین و توسعه و دامن زدن به نظارت اجتماعی به توسعه جامعه مدنی کمک می کند. در اغلب جوامع دنیا سوم، قانون به درستی اجرا نمی شود و عدم اجرای قانون جهت افراد قدرتمند منافع بیشتری ایجاد می کند.

در چنین جامعه ای شهروندان چندان رابطه ای با هم ندارند و اگر فردی به عمل خلاف قانوی دست بزند، همسایه و حتی همکار او از اقدام وی باخبر نخواهد شد.درنتیجه اگر جامعه مدنی به وجود آید که در آن جامعه، قوانین جهت همه یکسان باشد، هیچ گاه شاهد بی قاعدگی نخواهیم بود. امروز در همین شهرتهران مردم محل زندگی خود را به اوج شهر و پایین شهر تقسیم می کنند، به این علت که امکاناتی که در بالای شهر وجود دارد، جهت محله های پایین وجود ندارد. علت به وجود آمدن اوج و پایین شهر چیست؟ علت آن عدم توجه شهرداران به توسعه مناطق پایین شهر هست. واقعا پلیس در بالاشهر همان رفتاری را دارد که در پایین شهر دارد؟ علت اینکه جامعه مدنی نهادینه نمی شود این است که اجرای قانون به وسیله بعضی مدیران به درستی صورت نمی گیرد.

«کمک های مستقیم مردم» معنادار است

جامعه مدنی به فرهنگ اجتماعی باز می گردد. به عبارت دیگر نقش مردم در توسعه جامعه مدنی، مانند نقش دولت هاست. کشورهایی که جامعه مدنی درآن رشد قابل توجه داشته، مدیر جمهور نمی تواند بر خلاف ضوابط عمل کند. در جامعه قانونمند همواره مردم حامی دولت هستند ولی اگر همان دولت علی رغم قوانین اقدامی انجام دهد، مردم در برابر آن می ایستند. دولت های مردمی نمی توانند علی رغم قانون عمل کنند. در یک جامعه مدنی دولت ها باید در برابر هر ساعت اجرای برنامه پاسخگو باشند. در جوامع مدنی کارکرد هر دولتی از پیش تعیین شده است است و هیچ وزیری جهت دوران مسئولیت خود برنامه ای تعریف نمی کند، بلکه برنامه های قبلی را بر اساس قانون انجام می دهند. درهیچ جای دنیا فردی مانند محمود احمدی نژاد پیدا نمی شود که بگوید من خودم برنامه می ریزم و خودم آن را اجرا می کنم.

نافرمانی هایی که گاه دیده می شود، چطور؟ چنین کاری در توسعه جامعه می تواند نقش ایفا کند؟

زلزله مهیب کرمانشاه در مناطقی از غرب کشور خسارت های مالی وجانی فراوانی برجا گذاشته است.هلال احمر و نیروهای نظامی و انتظامی درساعات اولیه به منظور خدمت رسانی در

در کشورهای پیشرفته، زمانی که دولت ها علی رغم قانون واکنش‌ها کنند، مردم به آنها از طرق متفاوت می فهمانند که دولت باید کناره گیری کند. در فرانسه قانونی تصویب شد که بر اساس آن اخراج کارمندان به وسیله کارفرما ساده می شد. بعد از تصویب این قانون مردم ایستادگی کردند تا بالاخره این قانون لغو شد. ولی درکشورهای توسعه نیافته اعتراضی به این کارها نمی شود. نافرمانی یعنی اگر خلاف قوانین، رفتاری از سوی دولت ها انجام شود، مردم باید در برابر آن ایستادگی کنند تا همگان از مردم تا دولتمردان به اجرای قانون حتی قانون بد احترام بگذارند. اینکه مقام معظم رهبری همواره سخن از شایسته سالاری می گوید، دقیقا به این معنی است که قانون زیر پاگذاشته نشود.

پس اگر نافرمانی در چارچوب قانون صورت بگیرد، باعث قانونمند شدن دولت ها خواهد شد؟

بله، اعتراض مردم جهت اجرای قانون به معنی قبول نداشتن دولت ها و لزوم استعفای آنها نیست. وزرا باید پاسخ دهند که آیا در اجرای برنامه کوتاهی شده است و توسعه اقتصادی کشور با مشکلاتی روبه رو شده است هست. نافرمانی مدنی موجب رابطه خوب دولت ها با ملت می شود.

«کمک های مستقیم مردم» معنادار است

مردم مالیات می دهند و دولت نفت می فروشد. اگر من به عنوان استاد دانشگاه، خوب تدرس نکنم و مالیات و دلارهای نفتی را از بین بردن کنم، دانشجویان حق دارند که کلاس من را ترک کنند و استاد دیگری گزینش کنند که از اصول تدریس بهتری بهره مند شوند. دراینجا نافرمانی به معنی جامعه ساختن و استفاده دقیق از مالیات و پول نفت هست. به همین علت است که مقام معظم رهبری هم به شایسته سالاری مدیریت منابع دولتی تاکید دارند. یک فرد آلوده را بایدکنار گذاشت وگرنه جامعه را با مسئله روبه رو خواهد کرد. باید خواست مردم که اجرای قانون هست، اجرا شود نه فقط خواست مدیران متفاوت دولتی.

در زلزله اخیر در غرب کشور، شاهد بودیم که خود مردم کمک ها را جمع آوری کرده و با دست خود به زلزله زدگان تحویل می دهند. تحلیل شما از اینکه مردم میل به دارند، شخصا کمک ها را به آسیب دیدگان انتقال یافته کنند، چیست؟

علتش این است که مردم سنوات گذشته را مشاهده کرده اند و از نوع خدمات رسانی بعضی نهاد های امداد رسانی رضایت ندارند و معتقدند که اگر خودشان به آسیب دیدگان کمک رسانی کنند، کمک ها بهتر در اختیار مردم زلزله زده قرارخواهد گرفت. این همه پتو و چادر در زلزله های قبلی از مردم گرفته شد، آن اقلام کجا رفت؟ باید در ابتدا این اقلام در اختیار مردم قرار می گرفت و در مرحله بعدی به مردم گفته می شد که به عنوان نمونه انبارهای هلال احمر خالی شده است و حال مردم باید به وظیفه خود عمل کنند. زمانی که مردم می بینند یا فکر می کنند که فلان نهاد امدادرسان توانایی مدیریت بحران و رساندن یک چادر به مردم را ندارد، خود تصمیم می گیرند که امکانات اولیه را به آسیب دیدگان تحویل دهند. کسی پاسخگو نیست که آیا چادر کم هست. آیا نهاد های خیریه در این زلزله اعلام می کنند که تنها به افراد تحت پوشش خود کمک خواهیم کرد؟ امروز مردم غرب کشور فریاد می زنند که ما تنها چادر می خواهیم، نهاد های امدادرسان در همین مورد نتوانستند به دقت عمل کنند و همین عنوان جهت ایجاد بی اعتمادی کافی است.

چرا در چنین شرایطی بعضی مسئولان به جای کمک کردن، به محل اتفاق می روند و تنها به گرفتن سلفی بسنده می کنند؟

برای اینکه فردا اعلام کنند که ما به محل فلان اتفاق رفتیم و امدادرسانی کردیم. از دانشگاه های متفاوت پزشکی، پرستار فرستاده می شود که تنها اعلام شود ما هم در دوران ریاست مان به فکر زلزله زدگان بودیم.روانپزشک در ساعات اولیه چنین اتفاق ای، چه اقدامی می تواند انجام دهد؟ در۲۴ ساعت اولیه بعد از هر زلزله باید در فکر خارج کردن مصدومان از زیرآوار بود.

در این ساعت یک روانکاو یا روانشناس چه کاری می تواند، انجام دهد؟ این کارشناسان در روزهای بعد کارایی دارند، نه حالا. این موارد نشان می دهد که ما حتی با مدیریت بحران آشنا نیستیم. در همین شهر پایتخت کشور عزیزمان ایران سالن هایی که جهت مدیریت بحران در نظر گرفته شده است بود که در صورت بروز هر اتفاقی از آنجا بحران کنترل شود، اجاره داده شده است هست. آیا این اقدام شهرداری نباید پاسخی داشته باشد؟ جالب اینکه حتی بعد از رسانه ای شدن این مورد، کسی حاضر به پاسخگویی نیست. بسیاری از افرادی که اکنون در محل زلزله کرمانشاه حضور دارند، تنها کارشان مصرف اقلام امدادی مانند غذاست که جهت آسیب دیدگان ارسال شده است هست. پرسش این است که آیا ما حاضر به قبول این نیستیم که با مدیریت بحران آشنایی نداریم؟

صادق زیباکلام با اعلام شماره حساب خود اعلام کرد که به سمت آسیب دیدگان خواهد رفت. بعد اعلام کرد که حدود یک میلیارد تومان به حساب او پول واریز شده است هست. علت اعتماد به او چیست؟

چون صادق زیباکلام محبوب است و مردم اعتقاد دارند او می تواند بهتر از دستگاه ها کمک های اولیه مردم را به آنها برساند. کاش چنین کمک هایی خرج ساختن منازل محکم جهت مردم این مناطق شود. دولت اعلام کرده که هم مقداری وام و هم مقداری کمک بلاعوض به مردم زلزله زده کرمانشاه خواهد داد.

سوال این است که مگر بانک ها بدون ضامن وامی هم پرداخت می کنند؟ مردم زلزله زده ازکجا ضامن بیاورند؟ باید کمک های مردمی را به سمت ساخت و ساز مسکن در این مناطق هدایت کرد. نه اینکه وام بدهیم که فلان ارگان منزل بسازد و چیزی شبیه مسکن مهر تحول دهد و امروز می بینیم این ساختمان ها به چه وضعی درآمده اند. من اعتقاد دارم که دولت اصلا کمک کردن جهت ساخت و ساز این مناطق را رها کند. با این حجم کمک ها مردم بخشی از خرابی ها را خواهند ساخت. بیست روز دیگر تمام مسئولان از مناطق زلزله زده خارج می شوند. بعد خود مردم باید با مصالح باقیمانده از خرابی ها، منزل بسازند. دولت اعلام کرده۶۰۰ میلیارد تومان به مردم وام خواهد داد. مردمی که منزل هایشان ویران شده، چگونه می توانند وام ها را پرداخت کنند؟ دولت تنها جهت خیران مشخص کند که فلان دِه را بسازند، در آن صورت با کیفیت و سرعت زیاد این مناطق ساخته خواهند شد.

شبکه های اجتماعی چه نقشی در این مورد داشتند؟

من اعتقاد دارم اگر عدم رسیدن چادر به زلزله زدگان رسانه ای شده است به علت همین اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … در دست مردم هست. اساسا عمق فاجعه زمانی مشخص شد که شبکه های اینترنتی وارد کار شدند و مردم کشور عزیزمان ایران درک کردند که تا چه میزان درغرب کشور مسئله وجود دارد. رسانه های خبری مکتوب با محدودیت مواجهند. با روشن شدن عمق فاجعه در رسانه ها بود که مقامات به محل اتفاق رفتند و امداد رسانی قوت گرفت. از این رو می توان گفت در بم نیز اگر اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … فعال بودند، شاید پیگیری به مصدومان آن اتفاق بهتر اجرا می شد. باید از ظرفیت اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … به عنوان یک موهبت استفاده کرد.

اخبار اجتماعی – آرزوی بزرگ

واژه های کلیدی: زلزله | قانون | قانونی | شبکه های اجتماعی | اخبار اجتماعی