ایران علاوه بر گسل‌های فعال دارای گسل‌هایی است که ادامه آنها به کشورهای همسایه کشیده شده است است که از آن جمله می‌توان به گسل‌های “حاجی آباد” یکسان با کشور افغا
وجود ۹ گسل یکسان میان کشور عزیزمان ایران و کشورهای همسایه/چالش مطالعات سامانه گسل ها در مرزها
عبارات مهم : ایران
به گزارش ایسنا، در جغرافیای سیاسی از مرزها جهت مشخص کردن حدود جغرافیایی کشورها استفاده می شود و مفهوم آن خطوط فرضی است که محدوده کشورها را با کشورهای همسایه معین می کند.
چالش مطالعات سامانه گسل‌ها در مرزها ، وجود ۹ گسل یکسان میان کشور عزیزمان ایران و کشورهای همسایه
ایران بیش از ۶۰۰۰ کیلومتر با کشورهای افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ترکیه، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و عراق مرز یکسان (خشکی) و ۲۷۰۰ کیلومتر مرز آبی در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان دارد. کشور عزیزمان ایران طولانی ترین مرز را با عراق و کوتاه ترین مرز را با ارمنستان دارد.
از سوی دیگر کشور عزیزمان ایران علاوه بر گسل های فعال داخلی دارای گسل هایی است که ادامه آنها به کشورهای همسایه کشیده شده است است که به این شرح است:
ایران علاوه بر گسل‌های فعال دارای گسل‌هایی است که ادامه آنها به کشورهای همسایه کشیده شده است است که از آن جمله می‌توان به گسل‌های “حاجی آباد” یکسان با کشور افغا
گسل های یکسان کشور عزیزمان ایران با کشورهای همسایه
دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در گفت وگو با خبرنگار ایسنا به تعداد گسل های مرزی کشور عزیزمان ایران با سایر کشورها اشاره کرد و افزود: انتهای گسل «درونه» در نزدیکی شهرهای کاشمر و خاف در استان خراسان، وارد خاک افغانستان می شود و گسل «آستارا» در استان گیلان نیز وارد خاک کشور جمهوری آذربایجان می شود.
وی گسل «عشق آباد» را از دیگر گسل های مرزی دانست که تا ترکمنستان ادامه دارد و از پایتخت این کشور ، شهر علاقه آباد، عبور می کند.
چالش مطالعات سامانه گسل‌ها در مرزها ، وجود ۹ گسل یکسان میان کشور عزیزمان ایران و کشورهای همسایه
زارع ادامه داد: از دیگر گسل‌های مرزی می توان به گسل های ذیل اشاره کرد:
گسل «حاجی آباد» در منطقه قائن که بخشی از این گسل وارد خاک افغانستان می شود
گسل «سراوان» در مرز کشور عزیزمان ایران و پاکستان
ایران علاوه بر گسل‌های فعال دارای گسل‌هایی است که ادامه آنها به کشورهای همسایه کشیده شده است است که از آن جمله می‌توان به گسل‌های “حاجی آباد” یکسان با کشور افغا
گسل «مکران» در ساحل کشور عزیزمان ایران و پاکستان
گسل مهم جوان «زاگرس» که امتداد شمال غربی آن از مریوان تا کردستان عراق کشیده شده است است
سامانه گسله «قطر- کارزون» که از کشور قطر در جنوب خلیج فارس تا کف خلیج فارس و سپس در استان های بوشهر و فارس و کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال وبختیاری در کشور عزیزمان ایران ادامه می یابد.
چالش مطالعات سامانه گسل‌ها در مرزها ، وجود ۹ گسل یکسان میان کشور عزیزمان ایران و کشورهای همسایه
وی با تاکید بر تعامل با محققان کشورهای همسایه جهت مطالعه بر روی گسل های مرزی، یادآور شد: مطالعه بر روی بعضی از گسل ها مانند گسل درونه که ادامه آن وارد خاک افغانستان می شود، سخت هست؛ به گونه ای که مطالعاتی در منطقه خاف در استان خراسان داشتیم، ولی به علت عدم امنیت مناسب این مطالعات در مرز کشور عزیزمان ایران متوقف شد.
زارع به زلزله «بالاکوت» پاکستان در مهر سال ۱۳۸۴ اشاره کرد و گفت: این زلزله در منطقه مرزی هند و پاکستان رخ داده است که در این منطقه «صلح مسلح» برقرار و یکی از مرزهای پرتنش هست، از این رو مطالعاتی بر روی ادامه این گسل که در ادامه وارد خاک هندوستان می شود، انجام نشد.
به گفته وی هر چند که میان کشور عزیزمان ایران و پاکستان جنگی نیست، ولی به علت وجود اشرار اوضاع مناسبی جهت مطالعات لرزه ای گسل های مرزی وجود ندارد.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی با بیان اینکه تعامل ما با ترکیه فراهم شده است هست، خاطرنشان کرد: در زلزله وان ترکیه به آسانی اطلاعات مربوط تبادل شد، به گونه ای که اطلاعات این زلزله که به وسیله ۳۰ ایستگاه شتاب نگاری کشور عزیزمان ایران ثبت شده است است و اطلاعات به دست آمده به سرعت در اختیار محققان ترکیه قرار داده شد و محققان ترکیه هم داده های شتاب نگاری خود را به سرعت جهت ما ارسال کردند و حتی شکل موج های زلزله ظرف یک تا دو روز تبادل شد. همچنین دیدار میدانی را نیز در هفته بعد از رخداد زلزله در پهنه زلزله زده «وان» و «اجیش» انجام دادیم.
تعداد گسل های ایران
زارع به بیان تعداد سامانه های گسلی سراسری کشور عزیزمان ایران با طول زیاد پرداخت و یادآور شد: سامانه گسلی زاگرس از مرز کشور عزیزمان ایران و عراق یعنی از مریوان شروع می شود، تا شمال بندرعباس به طول مجموعا ۱۰۰۰ کیلومتر کشیده شده است هست. این سامانه گسلی طویل ترین سامانه گسلی کشور عزیزمان ایران است.
وی، گسل مکران را از جمله گسل های طویل در ساحل دریای عمان در جنوب شرق کشور عزیزمان ایران نام برد و گفت: گسل مکران تنها گسلی است که چون در لبه فرورانش پوسته اقیانوسی به زیر پوسته قاره ای قرار دارد، زلزله هایی با بزرگای زیاد از ۸ در آن رخ می دهد، ضمن آنکه احتمال وقوع زلزله ای با بزرگای ۹ نیز در آن در صورتی که کل طول گسل مکران در یک مناسبت گسسته شود (در بدترین سناریوی ممکن) وجود دارد.
به گفته این محقق، گسل مکران در ۷ آذر ۱۳۲۴ (۲۸ نوامبر ۱۹۴۵) زلزله ای با بزرگای ۸٫۲ را تجربه کرده است.
مدیر گروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه زلزله شناسی به سامانه گسلی قطر- کازرون به عنوان یک سامانه گسلی مهم کشور عزیزمان ایران اشاره کرد و ادامه داد: این گسل دارای چند قطعه است که از جمله می توان به قطعات گسل «برازجان»، «کنار تخته»، «کازرون» و گسل «دنا» اشاره کرد.
وی یادآور شد: زمین شناسان اعتقاد هستند که این گسل تغییراتی در کف خلیج فارس ایجاد کرده هست؛ ولی اطلاعات زیادی راجع به عوض کردن شکلی که این سامانه گسلی در کف خلیج فارس ایجاد کرده، موجود نیست و تنها از نظر فیزیکی و شکلی در تصویرهای ماهواره ای و بعضی برداشت های ژئوفیزیکی و همچنین ژئوموفولوژی می توان این سامانه را تا شبه جزیره قطر دنبال کرد.
مدیرگروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه زلزله شناسی در عین حال تصریح کرد: از نظر محققان زلزله شناس، هنگامی یک گسل را می توان به عنوان یک قطعه گسل در نظر گرفت که کل طول آن در یک اتفاق زلزله گسیخته شود.
وی توضیح داد: به عنوان نمونه یک سامانه گسلی مانند زاگرس که طول حدود ۱۰۰۰ کیلومتر دارد، در یک مناسبت منفرد زمین لرزه نمی تواند گسیخته شود و عملا قطعات متفاوت آن در رویدادهای متفاوت و مجزای زلزله در طول های کوچکتر به عنوان نمونه ۸۰، ۱۰۰ و ۱۲۰ کیلومتری در گذشته گسیخته شده است است.
زارع یادآور شد: اینکه گسلی بتواند در یک زلزله، به طول حدود هزار کیلومتر گسیخته شود، زلزله ای با بزرگای حدود ۹ می تواند ایجاد شود و این عملا یک فاجعه بزرگ خواهد بود؛ ولی مطالعات ما نیز نشان می دهد که گسل هایی که در پوسته قاره ای وجود دارند، در زیاد موارد چنین زلزله ای نداشته اند.
به گفته وی، بررسی ها نشان می دهد که سامانه های گسلی طویل مشتمل بر چندین قطعه گسلی هستند که هر کدام دارای طول های متفاوت به عنوان نمونه ۱۰۰، ۷۰ و ۶۰ کیلومتر است و در مجموعه و در کنار و در امتداد هم کل روند هزار کیلومتری این سامانه گسلی را شکل می دهند، ضمن آنکه به عنوان نمونه این ۱۵ قطعه هر کدام دارای فعالیت و توان لرزه زایی متفاوتی هستند.
این محقق همچنین با بیان اینکه در مناطق پوسته قاره ای گسل هایی با طول های چنین طولانی معمولا در یک زلزله گسیخته نمی شوند، خاطرنشان کرد: در زلزله ۲۰۱۱ ژاپن که در پوسته اقیانوسی و پهنه فرورانش رخ داد، طول گسل حدود ۴۰۰ کیلومتر بود (برآورد قبلی ژاپنی هادر مورد گسیختگی یک طول مستقیم از گسل هم در همین حدود بوده است)؛ از این رو ژاپنی ها فکر نمی کردند که زلزله ای بزرگتر از ۸ رخ دهد، ولی زلزله ای با بزرگای ۹٫۰ رخ داد و علت آن این بود که طول حدود ۴۰۰ کیلومتری پهنای زون گسیختگی، حدود ۲۵۰ کیلومتر بود و این عنوان در برآورد قبلی دانشمندان ژاپنی لحاظ نشده و به همین علت بزرگترین زلزله قابل رخداد در این پهنه به درستی برآورد نشده بود.
وی خاطرنشان کرد: از این رو بعد از زلزله ۲۰۱۱ ژاپن محققان دنیا متوجه شدند که باید در این زمینه (نقشه های پهنه بندی خطر زلزله در جهان) تجدیدنظر کنند.
واژه های کلیدی: ایران | زلزله | پاکستان | پاکستان | اخبار اجتماعی
چالش مطالعات سامانه گسل‌ها در مرزها ، وجود ۹ گسل یکسان میان کشور عزیزمان ایران و کشورهای همسایه
