تصویر العمل جوان به تقلید ناکام فیلمسازان جوان از اصغر فرهادی

عبارات مهم : ایران

از قدیم گفته اند خشت اول را نهد معمار کج تا ثریا می رود دیوار کج. یکی از مشخصه های ملموس و هویدای سینمای کشور عزیزمان ایران قدم برداشتن در مسیری به نام سینمای فرهادی هست؛ مسیری که پیمودن آن چندان سخت نیست و فقط کمی صبر و حوصله جهت به نتیجه رسیدن آن مورد نیاز است.

تصویر العمل جوان به تقلید ناکام فیلمسازان جوان از اصغر فرهادی

سینمای فرهادی و تمرکز روی طبقه متوسط

اگر بخواهیم صریح تر سخن بگوییم باید به این نکته اذعان کرد که اغلب فیلمسازان کشورمان در این چهار دهه به خصوص از آخرهای دهه ۸۰ که علت عمده آن ظهور اصغر فرهادی بود، زیاد بر اساس تمایلات شخصی و اعتراض خود به وضع جامعه و ساختار آن دست به تولید فیلم زده اند نه بر اساس ایدئولوژی و پیشبرد اهداف و منافع ملی. منتقد مذکور با اشاره به متمرکز شدن فرهادی و مقلدانش بر طبقه میانگین جامعه، روی آوردن به کاراکتر های خاکستری و کاویدن لایه های پنهان زندگی زوج های جوان این امر را بدیهی و ضامن موفقیت دانسته و مغرورانه و با اعتماد به نفسی سرشار از درو کردن جوایز جشنواره های خارجی نظیر خرس نقره ای جشنواره برلین، گلدن گلوب و سر آمد آنها اسکار ابراز خوشحالی و شعف می کند.

روزنامه جوان یادداشتی در تصویر العمل به نظر یکی از منتقدان نوشت: «چند روز قبل یکی از منتقدان سینمایی در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار کشورمان مقاله‌ای به چاپ

چرا فیلم های فرهادی جایزه می گیرند؟

اما نکته ای مهم در این میان است که این جوایز خارجی یاد شده است به چه علتی به آثار فرهادی تعلق گرفت که حالا انتظار داریم سبک و سیاق فرهادی در سینمای کشور عزیزمان ایران ادامه پیدا کند چراکه تضمین کننده موفقیت یک فیلم هست.

فرهادی در اکثر فیلم هایش از «رقص در غبار گرفته» تا «فروشنده» اصرار بر گفتن این نکته دارد که طبقه میانگین جامعه ایرانی بسیار ظلم دیده و جورکش است و مدام خانواده های این طبقه در حال فروپاشی هستند ولی در عین حال افرادی روشنفکر این طبقه را تشکیل می دهند.

تصویر العمل جوان به تقلید ناکام فیلمسازان جوان از اصغر فرهادی

طبقه میانگین که فرهادی روایتگر آن هست، افرادی غربزده، بیزار شده است از وطن، داشتن سوءظن به افراد محیط خود، دروغگو و در عین حال لائیک به لحاظ مذهبی و سکولار مسلک تشکیل می دهند. در این نکته که افرادی با این شرایط گفته شده است که از قضا کم هم نیستند در جامعه ما وجود دارند ولی سؤال اینجاست که طبقه مورد علاقه آقای فرهادی همه قشر میانگین ایرانی را تشکیل می دهند؟ قشری که بیش از نیمی از جمعیت کشور عزیزمان ایران را تشکیل می دهند را می توان اینگونه قلمداد کرد و به تصویر کشید؟

اگر تنها نشانه از ساخت این فیلم ها کسب جوایز خارجی باشد که مراد حاصل شده است و اگر اعتراض یک فیلمساز به شکلی صحیح به اوضاع اجتماعی و فرهنگی جامعه خود باشد، این فیلم ها نه تنها مسیر را اشتباه رفته بلکه در جهت پیشبرد اهداف دشمن نیز قدم برداشته اند.

روزنامه جوان یادداشتی در تصویر العمل به نظر یکی از منتقدان نوشت: «چند روز قبل یکی از منتقدان سینمایی در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار کشورمان مقاله‌ای به چاپ

منافع ملی یا جایزه خارجی؟

در باب اعتراض به اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه فیلم های زیادی ساخته شده است که از نمونه های بارز آن می توان به فیلم مالنا اثر جسورانه جوزپه تورناتوره اشاره کرد. مالنا، فیلمی که سراسر علیه سیاست های جنگ طلبانه بنیتو موسولینی، دیکتاتور وقت ایتالیا ساخته شده است بود.

تصویر العمل جوان به تقلید ناکام فیلمسازان جوان از اصغر فرهادی

مالنا با بازی مونیکا بلوچی در لایه زیرین خود به وضع موجود اعتراض می کند، چنانکه در نگاه اول مالنا فیلمی در حوزه صنعت پورنو دیده می شود ولی با گذشت مدتی از فیلم به این نتیجه می رسیم که مالنا نه تنها پورنوگرافیک نیست بلکه به شدت سیاسی است و جالب است که این فیلم سیاسی ترین فیلم سال ۲۰۰۰ سینمای ایتالیا لقب گرفت. در واقع مالنا روی دیگر سکه و اعتراضی به فیلم «زندگی زیباست» روبرتو بنینی بود که کشور امریکا را مورد تمجید قرار داده بود.

پر واضح است که در هر جامعه ای مشکلات و معضلات فرهنگی ، اجتماعی و… وجود دارد و یک کارگردان و فیلمساز متعهد ضمن به نمایش گذاشتن این مشکلات و معضلات در عین حال به فکر منافع ملی و آبروی کشورش هم خواهد بود ولی متأسفانه روندی که از چندین سال قبل در کشورمان ایجاد شده است که فیلم ها به گونه ای ساخته شوند که صرفاً موفق به جایزه چه از جشنواره های داخلی و چه خارجی شوند و بهای این جایزه ها هم نشان دادن کشور عزیزمان ایران به عنوان جهنمی است که باید دست خانواده خود را گرفت و از آن فرار کرد. فضای چرک آلود با کادر هایی بسته و دوربین روی دست های متعدد هم میزانسن اغلب این آثار جشنواره ای هست.

کشور و ملت کشور عزیزمان ایران از معدود کشورهایی است که تاریخ و تمدنی غنی و در نتیجه قصه های تاریخی و مذهبی جالب فراوانی دارد که هر کدام می تواند سوژه ساخت یک فیلم بلند باشند ولی این داستان ها و قصه ها در کجای سینما و فیلم های ما هویدا شدند؟ آیا فیلمسازان ما به ساخت درام و ملودرام هایی با قصه های مشابه و فیلمنامه های ناقص و شخصیت پردازی های ضعیف روی می آورند و بر آن اصرار دارند؟

پاسخ را زمانی پیدا می کنیم که به محتوای آثار موفق در جشنواره های خارجی کمی دقت کنیم. خیانت، سوءظن، غربزدگی، دروغگویی، اهانت به ائمه معصومین و… از جمله نقاط مشترک در بعضی از این آثار هست.

فیلم هایی که رنگ و بویی از انقلاب ندارند

نکته مهم اینجاست که کسی مخالف شرکت آثار سینمایی کشورمان در جشنواره های خارجی نیست. به قول شهیدآوینی «آنچه اصلاً در شأن ما نیست مقهوریت و مرعوبیت در برابر سینمای غرب هست. سینمای کشور عزیزمان ایران باید در جهت دستیابی به یک هویت مستقل حرکت کند و خود را در آینه صیقلی وجود مردم ببیند نه در سراب روشنفکری و روشنفکر نمایی.» همانطور که در تاریخ سیاسی کشور عزیزمان ایران انقلاب به نام انقلاب شکوهمند اسلامی رخ داد، سینمای ما هم لاجرم باید انقلابی در خود به وجود آورد و هویتی مستقل از شرق و غرب جهت خود ایجاد کند. بعد همانطور که گفته شد کسی مخالف شرکت در جشنواره های خارجی نیست ولی آیا نباید فیلم هایی که به جشنواره های خارجی می روند رنگ و بویی از هویت و خبر انقلاب اسلامی و اعتقادات ما داشته باشد؟

در حقیقت سینمای ما باید پا به پای انقلاب اسلامی حرکت کند و مکمل آن باشد ولی متأسفانه نه تنها اینطور نیست بلکه با ساخت و تولید آثار ضعیفی در حوزه درام اجتماعی ضربه مهلکی بر پیکره انقلاب به خصوص در حوزه فرهنگ زده می شود. با این نکات گفته شده است می توان نتیجه گرفت که جشنواره های خارجی زمانی به آثار سینمایی ما جایزه می دهند و جهت آنها کف وسوت می زنند که در مسیر خواسته ها و سیاست های آنها حرکت کنیم. چطور ممکن است فستیوالی مانند اسکار که از اساس با سیاست های شوم صهیونیسم و امریکا قرار داده شده است به فیلمی سراسر تحریف و ضدایرانی آرگو ساخته بن افلک جایزه دهد و همین فستیوال فیلمی از کشور عزیزمان ایران را شایسته دریافت جایزه بداند.

کدام عقل سلیمی این جایزه را یک افتخار ملی تلقی می کند؟

این منتقد سینما تلویحاً موفقیت فیلم ها و کارگردانان را کسب جوایز متعدد خارجی عنوان می کند ولی با این منطق می توان گفت که کارگردانان بزرگی چون هیچکاک، استنلی کوبریک، سیدنی لومت و… که هرگز به جایزه اسکار دست پیدا نکردند، کارگردانانی ضعیف با آثار شکست خورده ای هستند؟

فیلمسازان امریکایی و وطن پرستی

ای کاش بعضی از این فیلمسازانی که غرب را الگوی خود قرار داده اند جنبه مثبت هالیوود را الگوبرداری می کردند. به طور مثال کاش کمی از کلینت ایستوود و الیور استون درس بگیرند. ایستوود در فیلم تک تیرانداز امریکایی شخصیتی خونخوار و سفاکی چون کریس کایل را که در جنگ ویتنام و عراق و در قامت یک تک تیرانداز ارتش امریکا جان صد ها انسان بیگناه را گرفته، فردی مهربان و خوش قلب و وطن دوست معرفی می کند و اینگونه القا می کند که او چاره ای جز کشتن انسان ها نداشته است یا اولیور استون که در فیلم «اسکندر» بازیگری چون کالین فارل را به عنوان اسکندر معرفی می کند که به لحاظ ظاهری به شدت شبیه مدیر جمهور وقت امریکا یعنی جرج بوش است و او را فردی ادیب و دانشمند که پیرو مکتب ارسطو بوده و جهت نجات ایرانیان از چنگال حکومت داریوش سوم به کشور عزیزمان ایران حمله می کند یا مثال دیگر فیلم دوگانه ۳۰۰ است که زک اسنایدر تمام توان خود را جهت وحشی و بربر نشان دادن ایرانیان به کار می بندد.

با مشاهده این آثار هالیوودی که تماماً کشور عزیزمان ایران و هویت ایرانی را مورد هجمه و تحریف قرار داده اند و سینماگران کشورمان به جای پاسخ دادن به این آثار از طریق ساخت فیلم هایی با محوریت معرفی تاریخ و تمدن و مذهب کشورمان به دنیا، سرگرم ساخت آثاری ضعیف در حوزه اجتماعی هستند که دل انسان ایرانی را به درد می آورد.

واژه های کلیدی: ایران | جایزه | خارجی | ایرانی | انقلاب | ایرانی | سینمای | انقلابی | جشنواره | سینمایی | ایرانیان