شکست یارانه ای غول نفتی جهان

عبارات مهم : ایران

افت بیش از ۵۰ درصدی قیمت نفت در سه سال گذشته و ناکامی توافق اوپک جهت رشد قیمت طلای سیاه، موجب شده است که عربستان از آخرین ابزار خود جهت جبران کسری بودجه استفاده کند. این کشور به منظور کم کردن هزینه ها و وابستگی به درآمدهای نفتی در حال بررسی طرحی است که با از بین بردن یارانه بنزین، قیمت آن را بیش از ۸۰ درصد زیاد کردن دهد. این یکی دیگر از کارها اخیر سعودی ها در جهت اصلاحات اقتصادی است که به اجبار در حال انجام هست. رویکردی که کشورمان می تواند در شرایط عادی و بدون ایجاد شوک، اتخاذ کند.

شکست یارانه‌ای غول نفتی دنیا

افت قیمت نفت در سه سال گذشته موجب عقب نشینی آل سعود از بسیاری مواضع سیاسی و اقتصادی این کشور شده است هست. ولی عقب نشینی از سیاست های داخلی و از بین بردن یارانه ها آخرین سنگر در برابر نارضایتی های مردمی است که دولت سعودی طرح آن را در دست بررسی دارد. «احتمال زیاد کردن ۸۰ درصدی قیمت بنزین در عربستان و واقعی شدن آن» خبری است که روز گذشته روی تارنمای خبرگزاری بلومبرگ قرار گرفت.

این اصلاح قیمتی در شرایطی رقم می خورد که عربستان به علت عوض کردن در بدنه قدرت در این کشور و همچنین افت شدید قیمت نفت بیش از هر وقت دیگری با تنش ها و اختلافات داخلی رو به رو است و زیاد کردن ۸۰درصدی قیمت بنزین می تواند منجر به شوک قیمتی و شدت یافتن نارضایتی های داخلی شود. بنابراین انجام چنین اقدامی از سوی دولت سعودی ها بیش از آنکه نشان از اصلاحات اقتصادی داشته باشد، بیش از هرچیز دیگری نشان از ناتوانی روزافزون اقتصاد این کشور جهت تحمل قیمت های پایین نفت دارد. ولی با اجرایی شدن این طرح، دومین رشد قیمت بنزین در عربستان از آخرهای سال ۲۰۱۵ رقم خواهد خورد، در حالی که ظرف این مدت قیمت بنزین در کشور عزیزمان ایران ثابت باقی مانده هست. همچنین با چنین اصلاح قیمتی، قیمت بنزین در عربستان به بیش از ۱۴۰۰ تومان و زیاد از قیمت بنزین در کشور عزیزمان ایران خواهد رسید. این در حالی است که کشور عزیزمان ایران به علت وابستگی کمتر به درآمدهای نفتی و همچنین زیاد کردن ثبات اقتصادی و سیاسی در دو سال گذشته بیش از هر کشور دیگری وقت جهت واقعی کردن قیمت بنزین در اختیار داشته هست. حال زیاد کردن قیمت ۸۰درصدی بنزین در عربستان تحت فشارهای اقتصادی درس هایی جهت کشور عزیزمان ایران به همراه دارد. به این معنا که در صورت استمرار روند کنونی کشور عزیزمان ایران نیز ممکن است با شرایط مشابهی مواجه شود.

افت بیش از ۵۰ درصدی قیمت نفت در سه سال گذشته و ناکامی توافق اوپک جهت رشد قیمت طلای سیاه، موجب شده است که عربستان از آخرین ابزار خود جهت جبران کسری بودجه استفاد

واقعی شدن قیمت بنزین در عربستان

روز گذشته خبرگزاری بلومبرگ به نقل از یک منبع آگاه خبر از بررسی طرحی در دولت عربستان داد که واقعی شدن قیمت حامل های انرژی در این کشور را دنبال می کند و در صورت نهایی شدن این طرح قیمت بنزین در عربستان سعودی ۸۰ درصد زیاد کردن می یابد. به گفته یک منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود، دولت عربستان در جهت برنامه کم کردن هزینه ها، قیمت بنزین را جهت شهروندانش زیاد کردن خواهد داد.

بر این اساس قیمت هر لیتر بنزین اکتان ۹۱ از ۷۵/ ۰ ریال سعودی به حدود ۳۵/ ۱ ریال (۳۶ سنت) زیاد کردن خواهد یافت. علاوه بر بنزین قیمت سوخت جت نیز رشد قیمت یکباره ای را تجربه خواهد کرد. این فرد مطلع گفته است که احتمالا سپتامبر یا اکتبر امسال (مهر یا آبان) تصمیم نهایی در این خصوص اتخاذ شده است و از نوامبر(آذر) قیمت تازه لحاظ می شود. ولی دولت سعودی زیاد کردن دیگر حامل های انرژی را تا اوایل سال ۲۰۱۸ به تاخیر خواهد انداخت.

شکست یارانه‌ای غول نفتی دنیا

به گزارش «دنیای اقتصاد»، از آنجا که هر ریال سعودی در حال حاضر حدود ۱۰۴۰ تومان معامله می شود، می توان گفت قیمت هر لیتر بنزین اکتان ۹۱ در عربستان از ۷۸۰ تومان به ۱۴۰۴ تومان خواهد رسید. این در حالی است که قیمت بنزین سوپر یا همان اکتان ۹۵ در این کشور در حال حاضر ۹/ ۰ ریال سعودی یا ۹۳۶تومان است و با رشد ۸۰ درصدی به ۱۶۸۵ تومان خواهد رسید، یعنی بیش از ۴۰۰ تومان گران تر از قیمت بنزین سوپر در ایران.

بنابراین در شرایطی که کشور عزیزمان ایران روند واقعی کردن و از بین بردن یارانه بنزین را از حدود ۱۰ سال پیش شروع کرده هست، به علت روند کند واقعی شدن قیمت این سوخت حال از عربستان سعودی در آزادسازی قیمت بنزین جا مانده و جهت هر لیتر بنزین بیش از عربستان به مصرف کنندگان آن یارانه می پردازد. امارات نخستین کشور عربی حاشیه خلیج فارس بود که پیش از این اقدام به برداشتن یارانه سوخت و تعیین قیمت بنزین و گازوئیل با توجه به قیمت های جهانی کرد. این کشور در آگوست سال ۲۰۱۵ قیمت بنزین را آزاد کرد. در حال حاضر هر لیتر بنزین با اکتان ۹۵ در این کشور حدود ۵۲ سنت یا ۸۵/ ۱ درهم معادل بیش از ۱۹۰۰ تومان به فروش می رشد که با قیمت بنزین سوپر در کشور عزیزمان ایران فاصله بسیاری دارد.

افت بیش از ۵۰ درصدی قیمت نفت در سه سال گذشته و ناکامی توافق اوپک جهت رشد قیمت طلای سیاه، موجب شده است که عربستان از آخرین ابزار خود جهت جبران کسری بودجه استفاد

کاهش وابستگی به نفت با از بین بردن یارانه

محمد بن سلمان، ولیعهد کنونی عربستان سعودی در ۲۵ آوریل سال ۲۰۱۶ زمانی که جایگاه «جانشین ولیعهد» را در اختیار داشت از طرحی به نام سعودی ۲۰۳۰ رونمایی کرد که نشانه قطع وابستگی اقتصاد این کشور به درآمدهای نفتی را دنبال می کند. اصلاح قیمت حامل های انرژی در کنار عرضه سهام شرکت نفتی آرامکو بااهمیت ترین بخش از برنامه اصلاح ساختار اقتصادی عربستان است.

با این حال عربستان جهت قطع وابستگی به نفت به قیمت های بالای نفت نیاز دارد و افت قیمت ها در دو سال گذشته موجب شده است که اجرای بسیاری از طرح های اقتصادی این کشور با چالش مواجه شود. از جمله اینکه قیمت های پایین نفت بستر مناسبی جهت عرضه اولیه سهام آرامکو نیست. عربستان اعلام کرده عرضه اولیه آرامکو را که حدود ۵ درصد از ارزش کل این شرکت است در سال ۲۰۱۸ انجام خواهد داد، ولی بسیاری بر این باورند که آل سعود به علت قیمت پایین نفت مجبور خواهد شد برنامه واگذاری آرامکو را به تعویق بیندازد.

شکست یارانه‌ای غول نفتی دنیا

همچنین کم کردن نیم درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور در سه ماه نخست امسال میلادی نشان داد اقتصاد این کشور که همچنان وابستگی زیادی به نفت دارد و در مسیر بازسازی اصلاح ساختار خود ممکن است با چالش عمده ای مواجه شود. قیمت نفت در حال حاضر حدود ۵۰ دلار معامله می شود که نسبت به قیمت ها در پیش از ۲۰۱۴ بیش از ۵۰ درصد کمتر هست. این در حالی است که عربستان جهت زیاد کردن قیمت ها در یک سال گذشته تلاش بسیاری کرده است.

این کشور مجبور شد از بسیاری مواضع خود در بازار نفت عقب نشینی کند و توافق اوپک جهت کم کردن تولید که دسامبر ۲۰۱۶ انجام شد نیز نتیجه عقب نشینی این کشور هست. قیمت نفت در حالی بعد از تلاش های زیاد به حدود ۵۰ دلار رسیده که بنا به گزارش صندوق بین المللی پول این کشور به قیمت ۸۴ دلار جهت سر به سر کردن هزینه های خود نیاز دارد و همزمان با افت شدید قیمت ها جهت جبران کسری بودجه خود به استقراض های بسیاری دست زد. عربستان همچنین بخش قابل توجهی از ذخایر ارزی خود را صرف کرد. به طوری که موجودی ذخیره ارزی این کشور در نیمه اول امسال میلادی نسبت به آخرهای سال ۲۰۱۴ حدود یک سوم کم کردن یافته و در حال حاضر به کمتر از ۵۰۰ میلیارد دلار رسیده است.

بنابراین به نظر می رسد عربستان تنها یک راه پیش رو دارد و آن کم کردن هزینه های دولت هست. زیاد کردن قیمت بنزین و دیگر حامل های انرژی گامی بزرگ جهت کم کردن درآمدهای دولت هست؛ ولی رشد یکباره قیمت سوخت به یقین به اقتصاد این کشور شوک وارد می کند. از سویی فضای داخلی این کشور به علت اختلافات اخیر آماده چنین اقداماتی نیست. عوض کردن در ساختار قدرت شرایط را جهت هر گونه اصلاح اقتصادی و از بین بردن یارانه از اقتصاد این کشور سخت کرده هست. حدود دو ماه پیش (۲۱ ماه ژوئن) پادشاه عربستان سعودی مقام ولیعهدی را از برادرزاده خود محمد بن نایف بعد گرفت و به پسر ۳۱ ساله اش محمد بن سلمان انتقال یافته کرد.

به طوری که در غیاب پادشاه یا در صورت فوت او، این محمد بن سلمان است که سکان قدرت را در عربستان سعودی در دست خواهد داشت. همزمان بعضی منابع از حصر محمد بن نایف ولیعهد قبلی در منزل شخصی اش خبر داده اند. ملک سلمان که چند هنگامی که است به مرخصی در خارج از عربستان رفته، اداره امور را به پسرش محمد سپرده هست. عوض کردن ولیعهد عربستان موضوعی است که موجب زیاد کردن تنش در میان خاندان آل سعود و همچنین مخالفت های مردمی شده است و حال ایجاد شوک اقتصادی عاملی است که می تواند اداره کشور را جهت بن سلمان جوان دشوارتر از قبل کند.

استمرار وقت سوزی در ایران؟

عربستان سعودی آخرین بار دسامبر ۲۰۱۵ مصادف با دی ۹۴ اقدام بعه زیاد کردن قیمت بنزین کرده بود. در آن وقت قیمت بنزین اکتان ۹۱ در این کشور از ۴۵/ ۰ ریال سعودی به ۷۵/ ۰ رسید و بنزین اکتان ۹۵ نیز از ۶/ ۰ به ۹۰/ ۰ ریال سعودی زیاد کردن یافت. این در حالی است که قیمت بنزین در کشور عزیزمان ایران از اردیبهشت ۹۴ مصادف با آوریل ۲۰۱۵ هیچ تغییری نداشته هست. کشور عزیزمان ایران در اردیبهشت ۹۴ قیمت بنزین معمولی(اکتان ۸۷) را به ۱۰۰۰ تومان و بنزین سوپر(اکتان ۹۵) را به ۱۲۰۰ تومان رساند و سپس از آن وقت قیمت ها را عوض کردن نکرده نگه داشت. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان رشد شدید مصرف بنزین و آلودگی هوای کلان شهرها نتیجه همین سیاست قیمتی هست. در امسال مصرف بنزین نسبت به سال پیش بیش از ۸درصد رشد داشته و شهریور امسال به بیش از ۸۸ میلیون لیتر در روز رسیده است.

عدم عوض کردن در قیمت بنزین در داخل کشور عزیزمان ایران در شرایطی رخ داده که در چند سال گذشته عالی ترین شرایط جهت زیاد کردن قیمت بنزین و واقعی کردن قیمت این سوخت مهیا شد. اول اینکه قیمت جهانی بنزین به شدت کم کردن یافته و به قیمت‎ های داخلی نزدیک شده است بود. قیمت هر لیتر بنزین با اکتان ۹۵ در فوب خلیج فارس مارس ۲۰۱۶(اسفند ۹۵) بر اساس قیمت وقت دلار آزاد (۳۴۳۰ تومان) به حدود ۱۱۱۰ تومان رسیده بود؛ در حالی که قیمت بنزین اکتان ۹۵ یا همان سوپر در داخل کشور ۱۲۰۰ تومان به ازای هر لیتر بوده هست. (گزارش «دنیای اقتصاد» با عنوان «بازگشت یارانه به بنزین» انتشار یافته در تاریخ ۵ بهمن ۹۵ را بخوانید.) بعضی کارشناسان عدم استقبال دولت از این وقت را نزدیک بودن به انتخابات ریاست جمهوری عنوان می‎ کردند.اما در حال حاضر انتخابات ریاست جمهوری برگزار شده است و وقت سیاسی مورد نیاز جهت انجام هر اقدام اصلاحی فراهم هست. از سویی ثبات اقتصادی در دو سال گذشته به کم کردن انتظارات تورمی در کشور منجر شده است و نگرانی ها از زیاد کردن تورم با زیاد کردن قیمت حامل های انرژی را کم کردن داده هست. بنابراین عالی ترین وقت جهت زیاد کردن قیمت بنزین و نزدیک شدن به قیمت های جهانی فراهم شده است است.

روند کند رشد قیمت حامل های انرژی در کشور عزیزمان ایران نه تنها موجب جا ماندن کشور عزیزمان ایران در از بین بردن یارانه ها از کشورهای منطقه شده است هست، بلکه موجب شده است قیمت بنزین حتی نسبت به تورم داخلی نیز رشد نکند و بنزین نسبت به دیگر کالاهای مصرفی کشور نیز ارزان شود. بنابراین زیاد کردن قیمت بنزین باید به اندازه ای باشد که بتواند میزان مصرف این سوخت را کنترل کند و اتفاقی که در سال ۹۳ و ۹۴ شاهد آن بودیم مجددا رخ ندهد. در واقع در سال ۹۳ قیمت بنزین بعد از ۴ سال ثبات بیش از ۴۰ درصد زیاد کردن یافت و هر لیتر بنزین سهمیه ای از ۴۰۰ تومان به ۷۰۰ و هر لیتر بنزین آزاد از ۷۰۰ به ۱۰۰۰ تومان رسید. با این حال این رشد قیمتی نتوانست مانع از زیاد کردن مصرف شود و مصرف بنزین حدود ۳ درصد رشد کرد. ماجرا به آنجا باز می گردد که از ابتدای سال ۸۹ تا اردیبهشت ۹۳ تورم ۴ ساله کشور بیش از ۱۴۴ درصد بوده؛ در حالی که قیمت بنزین در این مدت ثابت باقی مانده است.

بنابراین با وجود اینکه قیمت بنزین در سال ۹۳ زیاد کردن یافته، ولی چون متناسب با قیمت تورم زیاد کردن نیافته، نسبت به دیگر کالاها ارزان تر شده است است و این اتفاقی است که در سال ۹۴ نیز تکرار می شود. در آخر باید گفت فشار اقتصادی موجب شده است که عربستان یکی از بدترین وقت ها را جهت اصلاح قیمت سوخت گزینش کند که ممکن است به شوک اقتصادی در این کشور نیز منجر شود و در حال حاضر اگر کشور عزیزمان ایران نیز به زیاد کردن آرام و مرتب قیمت بنزین دست نزد، ممکن است با زیاد کردن فشارهای اقتصادی مجبور به دست زدن به اقدامی چون اصلاحات اقتصادی عربستان شود.

اخبار اقتصادی – دنیای اقتصاد

واژه های کلیدی: ایران | بنزین | یارانه | اقتصادی | سعودی ها | عربستان | اخبار اقتصادی | عربستان سعودی | طرح های اقتصادی