پاسخ غرویان به افرادی که حضور زنان در ورزشگاه را غیرشرعی می خوانند

عبارات مهم : ایران

گفت وگوی زیر با محسن غرویان، استاد حوزه علمیه قم، با انگیزه واکاوی مبانی شرعی مخالفت با حضور زنان در ورزشگاه ها انجام شده است است.

پاسخ غرویان به افرادی که حضور زنان در ورزشگاه را غیرشرعی می خوانند

مخالفت پاره ای از روحانیان با ورود زنان به ورزشگاه، مبنای فقهی اش چیست؟

مبنا ایجاد مفسده اخلاقی است تحت عنوان اختلاط زن و مرد که موجب فساد اخلاقی و روابط نامشروع شود یا زمینه های گناه، فساد و فحشا را فراهم کند. ولی تعیین مصداق این اختلاط بسیار سخت هست. این به طور کلی روشن است که زن و مرد نباید با یکدیگر روابط خلاف شرع داشته باشند ولی مصادیق اختلاط هایی که زمینه این گناه را فراهم می کند، محل بحث هست. این اختلاط ها در کجا حادث می شوند؟ در خیابان و بازار هم بین زن و مرد اختلاط وجود دارد. الان در مکه هم اختلاط بین زن و مرد وجود دارد.

مردان با بدن عریان در حال حج اند و زنان هم در کنار آنها هستند و تماس بدنی بین مردان و زنان، به علت ازدحام، اتفاق می افتد ولی فقها اشکال نمی کنند و چنین حج و طوافی را صحیح می دانند. مردان اهل سنت نیمی از بدن ارزش لخت است و زن ها هم اگرچه حجاب دارند ولی به هر حال در معرض ازدحام جمعیت و تماس بدنی با مردانند. ولی فقها اشکال نمی کنند و می گویند در آن جا کسی به فکر گناه نیست. یعنی زنان و مردانی که در آن اختلاط به سر می برند، نیت گناه کردن ندارند و در حال عبادتند.

ممانعت از ورود زنان به استادیوم آزادی در بازی کشور عزیزمان ایران و سوریه، بار دیگر این بحث را مطرح کرد که مبنای شرعی این ممانعت چیست. پیش‌تر زنان کره‌ای به آسان

بنابراین از همین جا یک ملاک در اختیار قرار می گیرد و آن اینکه، نیت گناه نباید در کار باشد. از این جهت در میادین ورزشی هم اگر صرفا تماشای عادی یک مسابقه ورزشی در کار باشد، کسی نیت گناه کردن ندارد. چنانکه زن ها در مسابقه های والیبال در اردبیل، در ورزشگاه حضور داشتند و زمینه گناه هم فراهم نشد. اگر مسیرهای رفت و آمد موجب اختلاط نشود، حضور زنان در ورزشگاه فی حد نفسه اشکالی ندارد. به خصوص اگر خانواده های ورزشکاران هم در ورزشگاه باشند، این امر انگیزه بخش و شورآفرین است.

پس می فرمایید همانطور که هیچ کس با نیت گناه به مکه و حج نمی رود، هیچ کس هم با نیت گناه کردن به ورزشگاه نمی رود. اگر بخواهد گناه کند، هزار جای دیگر می تواند برود.

بله، اگر نیت گناه نباشد هیچ اشکالی ندارد.

پاسخ غرویان به افرادی که حضور زنان در ورزشگاه را غیرشرعی می خوانند

این حساسیتی که نسبت به حضور زنان در ورزشگاه وجود دارد و چندان هم در توجیه فقهی آن استدلالی نشده، زیاد آبشخور سیاسی دارد یا فرهنگی یا چه؟

حساسیت ها به خاطر این است که حضور زنان در ورزشگاه، تا حدی خلاف عرف جامعه مذهبی ما هست. چون تا حالا زنان در میادین ورزشی حضور نداشته اند و این امر یک اتفاق نسبتا تازه هست، حساسیت ها بالاست؛ وگرنه هیچ مبنای علمی و مبنای فقهی یا شرعی دقیق و روشنی ندارد. ولی به هر حال خلاف عرف جامعه تلقی می شود و همین موجب حساسیت شده.

وگرنه الان در جمهوری اسلامی، زنان به عنوان داور یا عکاس یا خبرنگار یا دکتر در میادین ورزشی مردان حضور دارند و کارشان را انجام می دهند و هیچ امر ناشایستی هم رخ نمی دهد. مهم همان نداشتن نیت گناه هست. حضور در ورزشگاه به قصد تماشای یک ورزش ملی و با احساسات پاک ملی و میهنی صورت می گیرد و جایی جهت حساسیت وجود ندارد. اگر حضور زنان در ورزشگاه به گونه ای باشد که با مردان در یک جایگاه نباشند و جایگاه زنان و خانواده ها مجزا باشد، آن حساسیت عرفی مذکور برطرف خواهد شد.

ممانعت از ورود زنان به استادیوم آزادی در بازی کشور عزیزمان ایران و سوریه، بار دیگر این بحث را مطرح کرد که مبنای شرعی این ممانعت چیست. پیش‌تر زنان کره‌ای به آسان

در بحث مخالفت با برگزاری کنسرت در مشهد، بعضی به این توصیه اشاره می کنند که عرف شهر مذهبی مشهد به گونه ای است که کنسرت در مشهد نباید برگزار شود. بر همین اساس نمی توان گفت فضای ورزشگاه آزادی هم لزوما نباید عین فضای شهرهای بسیار مذهبی قم و مشهد باشد؟ یعنی همین توجه به تفاوت عرف، مبنای ورود زنان به ورزشگاه ها شود .

اتفاقا این از نظر فقهی و حقوقی بحث خوبی است که عرف یعنی چه و عرف را چه کسی تعیین می کند؟ در همین مسابقه کشور عزیزمان ایران و سوریه دیدیم که زن های سوری با همان عرف خودشان وارد ورزشگاه شدند و هیچ مساله ای هم پیش نیامد.

پاسخ غرویان به افرادی که حضور زنان در ورزشگاه را غیرشرعی می خوانند

باید دید این عرف را چه کسی تعیین می کند. آیا الان عرف جوان های شهر مشهد اقتضا می کند که هیچ کنسرتی در این شهر برگزار نشود؟ این پرسش را باید از خود جوانان و مردم مشهد پرسش کنیم، یا از راه های دیگری عرف جوانان شهر مشهد را بفهمیم که چیست. شاید بررسی کنیم و معلوم شود که جوانان مشهد هم مثل جوانان پایتخت کشور عزیزمان ایران متقاضی برگزاری حضور در کنسرت ها باشند. باید این ملاک مشخص شود که عرف را چه کسی تعیین می کند. ما راسا نمی توانیم نظر خودمان را به عنوان عرف یک شهر یا یک کشور معرفی بکنیم.

یعنی می فرمایید یک روحانی مقیم یک شهر کوچک یا سنتی، منطقا نباید عرف فلان قسمت ورزشی شهر پایتخت کشور عزیزمان ایران را تعیین کند؟

بله. اتفاقا فقها و اساتید ما هر لحظه می گویند فقه دقیق نیازمند آن است که بین مردم باشید و عرف مردم را خودتان بالعیان لمس کنید. در منزل نشستن و حکم فقهی جهت جامعه بیرون عرف مردم دادن، درست نیست. فقیه باید خودش در متن مردم باشد. بر این اساس، تشخیص عرف پایتخت کشور عزیزمان ایران و جوانان پایتخت کشور عزیزمان ایران یا مشهد یا شیراز یا اصفهان، باید از میان خود این جوانان مشخص شود و مطابق با واقع باشد. از این جهت، ما می بینیم که برگزاری کنسرت در پایتخت کشور عزیزمان ایران امری عادی است چراکه این امر خلاف عرف مردم پایتخت کشور عزیزمان ایران نیست. به هر حال تعیین عرف باید دقیق باشد.

اگر همین حرف فقها که فقیه جهت تشخیص عرف باید در متن باشد، عملا پذیرفته شود، کم کم به سمت نوعی کثرت گرایی فقهی حرکت نخواهیم کرد؟

عناوین را باید با احتیاط به کار ببریم. البته عرف نباید خلاف بین باشد. یعنی اختلاف بین و روشنی با ضروریات دین داشته باشد. ما نمی خواهیم بگوییم هر عرفی به صرف اینکه عرف مردم هست، ولو که ضد ضروریات دین باشد، شرعا معتبر هست. رسیدن به این توصیه که عرف کجاها حجت شرعی و فقهی است و کجاها نیست، مستلزم بحث های دقیق و گسترده هست. به عنوان نمونه ما در باب معاملات می بینیم که فقها بسیاری از معاملات عرفی را معاملات شرعی می دانند ولو که از بعضی جهات واجد اشکالاتی در این معاملات باشد. البته این هم بحث مفصلی است و من خودم در درس های فقهی ام و در شرح مکاسب اینها را نوشته ام. ولی در مواردی از معاملات که اساس آنها خلاف شرع نیست، فقها به عرف ارجاع می دهند. به عنوان نمونه خرید و فروش سبزیجات، چون قیمت سبزیجات چندان اوج نیست، بدون وزن کشی دقیق هم می تواند انجام شود. ولی خرید و فروش طلا و نقره باید با وزن کشی بسیار دقیق انجام شود و اگر نتیجه وزن کشی مبهم باشد، معامله باطل و فاسد هست. فقها بعضی چیزها را به عرف ارجاع می دهند و به عنوان نمونه می گویند عرف در مورد خرید و فروش سبزیجات مسامحه دارد. ولی راجع به خرید و فروش شراب، فقها هیچ وقت نمی گویند اگر در جایی خرید و فروش شراب عرفی هست، بعد این معامله بلااشکال است.

در دهه ۶٠ به نقش آفرینی بازیگران زن در سینمای ایران، از این حیث ایراد گرفته می شد که زن نباید بدود چراکه اندامش تکان می خورد. الان مخالفان حضور زنان در ورزشگاه ها نیز می گویند ورزشگاه جایی است جهت بالاپایین پریدن و ابراز هیجان؛ و این حرکت بیش از حد زنان، محرک است.

الان عصر و وقت ما متفاوت از زمانی است که دویدن یک هنرپیشه زن محرک بود. الان محرک های خیلی نیرومند تر و شدیدتری وجود دارد که به هوا پریدن تماشاگران زن در ورزشگاه ها، در مقایسه با آن محرک ها، اصلا جنبش کننده نیست. یعنی همین جا هم باید ببینیم که آیا ابراز هیجان زنان و دختران در ورزشگاه ها، مصداق «امر محرک» است یا نه. مادرخانم بنده تعریف می کرد که در دوره جوانی اش، بعضی از فقها می گفتند نوشتن جهت زن حرام است چراکه مرد نامحرم خط او را می بیند و اگر مرد نامحرم خط یک زن را ببیند، این امر مصداق گناه هست. حالا شما ببینید از آن وقت تا این زمان، تفکر افراد چقدر عوض شده است است.

در مساله دویدن یا ابراز هیجان فیزیکی زنان، اگر مقتضیات وقت را در نظر بگیریم، نظریات فقهی کاملا عوض کردن می کند.

وقتی که دولت احمدی نژاد ورود زنان به ورزشگاه را آزاد اعلام کرد، بعضی از مراجع به این امر اعتراض کردند و نهایتا رهبری هم دستور دادند دولت مطابق نظر مراجع عمل کند. مبنای این ممانعت، فرهنگی بود یا سیاسی یا فقهی؟

در این قبیل امور، پرسشها فقهی و فرهنگی و سیاسی دخالت نامحسوس دارند و موضع گیری ها گاهی مخلوطی از این عوامل و انگیزه هاست. الان مساله ورود زنان به ورزشگاه ها، یکی از مطالبات اجتماعی مردم شده است و از اقتضائات وقت کنونی ما هست. در وقت آقای احمدی نژاد، جدا از مراجع، آقای مصباح یزدی هم حساسیت نشان دادند. آقای مصباح نامه نوشتند و نامه را به آقای بی ریا و آقای تهرانی دادند و گفتند این نامه را سریع به آقای احمدی نژاد برسانید تا مجوز ورود زنان به ورزشگاه لغو شود. در آن زمان، آیت الله مصباح احساس کردند که آن تصمیم احمدی نژاد، از باب قداست شکنی است یا به چنین نتیجه ای می انجامد و به همین علت آن نامه را نوشتند. حساسیت های آقای مصباح و مراجع مناسب شرایط همان وقت بود ولی الان شرایط عوض شده است است و حضور زنان در ورزشگاه ها فی حد نفسه مطرح است و این عمل فی نفسه اشکال شرعی ندارد.

البته بعضی فقها به حواشی زمین ورزش نظر دارند و می گویند فحش های رکیکی که در حواشی میدان مسابقه رد و بدل می شود، شرایط ورزشگاه را به گونه ای می کند که ورزشگاه مناسب حضور زنان نیست. ولی از این حیث فرقی بین زنان و مردان وجود ندارد. مردان هم شرعا حق ندارند فحش بدهند یا بنشینند و فحش های رکیک دیگران را گوش کنند. همچنین پرتاب کردن اشیا به سمت بازیکنان یا دیگر تماشاگران نیز اشکال شرعی دارد. چنین مفاسدی نه جهت زنان جایز است نه جهت مردان. ولی اگر این چیزها نباشد، نفس حضور در ورزشگاه و تماشای یک مسابقه فوتبال یا والیبال، شرعا نه جهت مردان ممنوع است نه جهت زنان.

برخی هم این علت را اقامه کرده اند که دیدن بدن مردان بر زنان شرعا حرام است ولی اگر این تماشا به واسطه تصویر باشد، اشکالی ندارد. یعنی زنان فقط از طریق تلویزیون می توانند بدن مرد را ببینند نه مستقیما در ورزشگاه.

این استدلال تمامی نیست؛ چون عنوان مهم جنبش شدن است و اتفاقا جنبش شدن از طریق تصویر، حالا چه تصویرهای ورزشی چه تصویرهای فیلم های سینمایی، خیلی زیاد هست. دوربین از نزدیک بدن ورزشکاران را نشان می دهد ولی تماشاگری که در ورزشگاه حضور دارد، فاصله ای سی، چهل متری – گاهی حتی فاصله ای صد متری – با بازیکنان دارد. چه کسی قبول می کند که دیدن یک بازیکن فوتبال، از فاصله ای پنجاه متری زمینه ساز گناه است؟ بنابراین، استدلال مذکور تمام و کامل نیست و نمی تواند مبنای ممانعت از ورود زنان به ورزشگاه ها باشد.

اخبار ورزشی – اعتماد

واژه های کلیدی: ایران | مردان | حساسیت | ایرانی | حساسیت | ورزشگاه | ورزشگاه | اخبار ورزشی | زنان و مردان | سینمای ایران