گفت و گو با بهاره رهنما، راجع به بازیگری و کارگردانی

عبارات مهم : تئاتر

به گزارش ماهنامه دنیای زنان، بهاره رهنما در سال های اخیر فارغ از نوشتن نمایشنامه با اجرای نمایش هایی با محوریت دغدغه های زنان به عنوان یک بازیگر زن روشنفکر طرفدار حقوق مشروع و به حق زنان تظاهر می کند.

رهنما که تا حد زیادی از تلویزیون و نقش های قابل آینده نگری اش فاصله گرفته است بعد از کار با جلال تهرانی در نمایش «سونات پاییزی» به نوعی متاثر از سبک کاری او پیش رفت ولی به دنبال کپی برداری نبود و کوشید سبک و نظر خاص خودش را خلق کند؛ سبکی که در نمایش هایی ا زاو نظیر «این تابستان فراموشت می کنم» دیدیم. واکاوی دقیق احوالات زنان و آنالیز رفتارهای زنان دور و بر از جمله شاخصه های سبک کاری رهنما است.

گفت و گو با بهاره رهنما، راجع به بازیگری و کارگردانی

این پرداختن به حقوق زنان در کار آخر کارگردانی رهنما یعنی «دیگری» شکل جدی می گیرد و دو زنی که باید به ظاهر در برابر هم قرار بگیرند به خاطر اینکه مرد زندگیشان یک نفر است و به آنها دروغ گفته و توامان با آنها رابطه داشته، با تعامل با یکدیگر تبدیل به زوج خانمانه ای می شوند که تلاش می کنند تا از مردان خیانت پیشه انتقام بگیرند.

بهاره رهنما در سال های اخیر فارغ از نوشتن نمایشنامه با اجرای نمایش هایی با محوریت دغدغه های زنان به عنوان یک بازیگر زن روشنفکر طرفدار حقوق مشروع و به حق زنان تظ

کمدی پرمخاطب «طبقه حساس»، مجموعه های تلویزیونی «پژمان»، «خوب بد زشت» و «غیرعلنی» و نمایش های «آرسنیک و تور کهنه»، «دورهمی زنان شکسپی»، «زنانی که به بزها خیره شدند»، «عامدانه، باعشق و قاتلانه» و «با من بستنی می خوری؟» از جمله کارهای متاخر رهنما در حوزه بازیگری یا کارگردانی محسوب می شوند. بهاره رهنما در این گفت و گو راجع به تازه ترین فعالیت ها و دغدغه های هنریش سخن گفته است.

در دو سه سال اخیر در کنار حضور هرازگاه در سینما و تلویزیون تمرکزتان در تئاتر هست. علت این مسئله چیست؟

تئاتر جایی است که من در آن حق گزینش نقش هایم را دارم. نقش هایی که متنوع، جالب و چندوجهی هستند نصیبم می شود مثل نقش هایم در نمایش «سونات پاییزی» و «دیگری»؛ نقش هایی که ایفایشان فوق العاده چالش زا بود.

گفت و گو با بهاره رهنما، راجع به بازیگری و کارگردانی

نکته حائز اهمیت در تئاتر اقتباس های خوب ادبی از نویسندگان بزرگی نظیر «پینتر»، «مک کنا»، «چخوف» و «سایمون» و غیره هست. چیزی که کمتر در سینما یا تلویزیون ما رخ می دهد.

رابطه ادبیات و تئاتر، رابطه موثر و نیرومند است ولی در سینما چنین چیزی کمتر وجود دارد و یکی از راه های نجات سینمای ما از داستان های ضعیف و مشابه به هم، پرداختن به اقتباس های ادبی است.

کارنامه بازیگری تان نشان می دهد علاقمند ایفای زنانی هستید که کنش مند و اهل چالش هستند.

بهاره رهنما در سال های اخیر فارغ از نوشتن نمایشنامه با اجرای نمایش هایی با محوریت دغدغه های زنان به عنوان یک بازیگر زن روشنفکر طرفدار حقوق مشروع و به حق زنان تظ

از بین نقش های پیشنهادی زیاد به ایفای نقش هایی علاقه دارم که به وجوهات متفاوت یک زن چه در بُعد اجتماعی و چه در بُعد زندگی شخصی می پردازد. البته سایر نقش ها را به خصوص در سینما و تلویزیون بازی کرده ام.

گفت و گو با بهاره رهنما، راجع به بازیگری و کارگردانی

امسال و سال قبل با جلال تهرانی در «سونات پاییزی» و «دیگری» همکاری داشتید.

جلال تهرانی در تئاتر کارگردان فوق العاده ای است و سبک و شیوه خودش را دارد. یک جور کارگردان مولف محسوب می شود. مدتی است که این همکاری ادامه دارد و در حدود سه- چهار سالی است که از نزدیک با جلال تهرانی همکاری دارم و از ایشان بسیار آموخته ام. در نمایش «سونات پاییزی» هم تجربه خوب کاری با ایشان داشتم و این همکاری معانی خیلی از پرسشها هنر تئاتر را برایم عوض کردن داد. جلال تهرانی در زمینه اجرای نمایش «دیگری» مشاوره های ارزنده و خوبی به من دادند و به عنوان طراح نور و صحنه در نمایش همکاری داشتند. شاید خیلی از مخاطبان با دیدن نمایش «دیگری» به تاثیرپذیری من از سبک کاریشان اذعان داشته باشند و از ابراز این مسئله هیچ ابایی ندارم.

در نمایش هایی که سال های قبل اجرایش کرده بودید با ساختار قصه گو و رئالیستی مواجه بودیم ولی با نمایش اخیر فضای متفاوتی را حداقل به لحاظ اجرایی و نوع بازی مینی مال بازیگران ارائه کردید؟

در نمایش «دیگری» از فرم رئالیستی کارهای گذشته ام تا حدی دور شده است ام. این نمایش از یک فضای ظاهرا خانمانه شروع می شود و از آن گذر می کند و در دنیایی که خشونت فراگیر شده است است موجود لطیفی مثل زن این خشونت را بازتاب می دهد. این درواقع تئوری آینه است و «ژاک لاکان» روان شناس محبوب و معاصر فرانسوی فمینیسم ها در این رابطه تئوری جالبی دارد؛ یک تئوری مبتنی بر اینکه آدم ها در برابر یکدیگر قرار می گیرند و از همدیگر تقلید می کنند. من اگر دیگری را از بین بردن کنم از یک جایی بعدتر نفر دیگری من را از بین بردن می کند.

در نمایش «دیگری» یک جور مدرنیته و ظواهرش را به چالش کشانده اید؟

نکته ای که زن های نمایش «دیگری» را نابود می کند و آن ها را تبدیل به آدم های عجیب و کمی ترسناک می کند، چیزی است که مدرنیته به ما تحمیل کرده است و این جهت زنان نمایشم چالش زا است.

برخی در نمایش «دیگری» شما را متهم به داشتن نگاه فمینیستی کردند.

در ابتدای شروع نمایش این حس به مخاطب انتقال یافته می شود ولی به تدریج و در ادامه نمایش نگاه درست، منطقی و واقع بینانه ای به جنسیت مرد هم وجود دارد و یک سویه قضاوتی انجام نداده ام چون از قضاوت یکسویه بیزارم. عنوان اعمال خشونت بر زنان تاثیر گذاشته است و زنان هم متقابلا این خشونت را بازتاب می دهند، تم مهم کارم هست. البته در بعضی از اجراها ممکن بود آقایانی از دیدن نمایش عصبانی شوند ولی با کنجکاوی نمایش را تا به انتها دیدند و متوجه شدند نگاه فمینیستی یکسویه ای در کار وجود ندارد.

با دیدن نمایش «دیگری» ارجاعاتی در نمایش کشف می شود و به نظر می رسد نقشی که بازی می کنید خیلی از وجوهات شخصیتی شما را دارد؟

اینطور نیست. در تمام زندگی مردی نبوده که بتواند من را قال بگذارد. اگر چنین کاری انجام بدهد همین تصویر العمل زن نمایش را خواهم داشت! در هر صورت آدم ها خصوصیات و قصه های شبیه به هم زیادی دارند و این شاید باعث بروز چنین ذهنیتی شده است باشد.

سال قبل هم در نمایش خانمانه «زنانی که به بزها خیره می شوند» تجربه خوبی با ایوب آقاخانی داشتید.

در تفکرات تئاتری و ادبیات نقاط یکسان زیادی با ایوب آقاخانی دارم. ایوب آقاخانی جزو نادرترین کارگردانان مرد تئاتر کشور عزیزمان ایران است که دنیا و دغدغه زنان را خوب می شناسند. آثار زیادی راجع به پرسشها و دغدغه های زن ها به وسیله نویسندگان زن نوشته شده است که توام با نگاه خانمانه است ولی موقعی که این نوع متن ها را یک مرد می نویسد از بیرون با قضاوت منصفانه تری رو به رو می شود و نمی شود انگ طرفداری و جانبدارانه یک جنسیت از جنسیت خودش را به نویسنده اثر زد.

آیا جهت کامل شدن شخصیت «توکا» در نمایش پیشنهاداتی هم در تمرینات ارائه کردید؟

همین طور هست. من و نگار فروزنده ایده هایمان را مطرح می کردیم. ایوب آقاخانی کاملا اجرای یک نمایش را به شکل کار گروهی نگاه می کند و اگر کار توصیه مثبتی دارد، آن را به کل گروه تعمیم می دهد و اگر نکات منفی وجود دارد همه مسئولیتش را جمعی می داند و نه فردی. بنابراین کار با ایوب آقاخانی لذت بخش است.

معتقدم توکا شخصیت جذابی در قالب یک شاغل و فعال دارد و نخستین بحران زندگیش عبور از سن چهل سالگی است و بحران بعدی بحث ازدواج دوم است و به همین علت تلاش می کند با اتکا به تجربیاتش از این بحران ها عبور کند.

واژه های کلیدی: تئاتر | نمایش | تهرانی | همکاری | نمایشنامه | بهاره رهنما | اخبار فرهنگی و هنری

گفت و گو با بهاره رهنما، راجع به بازیگری و کارگردانی