تداوم انشقاق و شروع خودزنی

عبارات مهم : سیاسی

جریان اصولگرایی در سال های اخیر به علت انشقاق و انشعاب های گسترده ای که در پی شکست های متداول خود در برابر رقیب سنتی اش (اصلاح طلبان) مرتکب شده، قرائت های گوناگونی از ساحت ها و ترم سیاسی اش ایجاد شده است هست. گفتارسازی و جبهه سازی های آنی و بی رویه در هر کارزار سیاسی ـ انتخاباتی ماحصل هرج و مرجی است که تندروهای جریان اصولگرا در مسیر این اردوگاه قرار داده اند.

تداوم انشقاق و شروع خودزنی

تفکیک ها و مفهوم سازی از کلیت ساختار سیاسی اصولگرایان به وسیله بعضی از تئوریسین های این جریان هم متاثر از فضای آشفته ای است که در اوضاع گریبان آنها را گرفته هست. تمیز دادن دو مفهوم «اصولگرایی جریانی» از «اصولگرایی واقعی» طرحی تازه از این تفکیک ها و مفهوم سازی های متاخر در درون این جریان است که اساساً نه انطباقی با اوضاع این اردوگاه دارد و نه می تواند قاعده عدم اجماع میان آنها را التیام دهد.

از جمله این برداشت ها و قرائت های متکثر از اردوگاه اصولگرایی و تفکیک آن به دو جریان «اصولگرایی جریانی» و «اصولگرایی واقعی» اخیراً به وسیله حجت الاسلام «محسن مهاجرنیا» در جلسه هفتگی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری در استان قم مطرح کرده هست؛ مهاجرنیا در تبیین شاخصه های «اصولگرایی جریانی» مدعی شده است که این جریان با خصیصه هایی چون انفعال، عدم شفافیت، محافظه کاری و ارتجاع روبه رو شده است و از سوی دیگر در اظهار نظری جالب بیان کرده که مواضع بعضی از آنها با مواضع منافقین قرابت دارد.

جریان اصولگرایی در سال های اخیر به علت انشقاق و انشعاب های گسترده ای که در پی شکست های متداول خود در برابر رقیب سنتی اش (اصلاح طلبان) مرتکب شده، قرائت های گوناگ

دو قرائت از اصول انقلاب

مسئله مهم اینجاست که بعضی از اصولگرایان تشتت و انشعاب ها در درون جریان اصولگرایی با قرائت های متکثر را نمی پذیرند و از آن امتناع می کنند.

«حسین کنعانی مقدم» فعال سیاسی اصولگرا در مورد دو گانه «اصولگرایی جریانی» و تفکیک آن از «اصولگرایی واقعی» به «ابتکار» می گوید: «البته من کاری به نحوه بیان آقای مهاجرنیا و قرائتی که وی از اصولگرایی تبیین کرده ندارم، ولی آن چیزی که من مطلع هستم، این است که ما دو مقوله در تبیین جریان اصولگرایی داریم؛ یکی بحث اندیشه، تفکر و ایدئولوژی اصولگرایی که منشعب از آرزوی بزرگ های انقلاب و امام (ره) و رهبری است و در این زمینه کاملا راهبردهای خود را تبیین و نهادینه کرده اند و مورد بعدی مشی سیاسی جریان اصولگرایی است که هر زمانی یک جریان سیاسی با بهره گیری از اندیشه های اصولگرایی تلاش کرده مشی سیاسی خود را در دولت های مختلف، احزاب، تشکل های سیاسی یا در شعارهایی که در فرآیندهای انتخاباتی مطرح شده، ظهور و بروز داشته باشد.»

تداوم انشقاق و شروع خودزنی

وی افزود: «طبیعی است که به آسانی نمی توان پذیرفت که هر جریانی در درون اردوگاه اصولگرایی منطبق بر این اندیشه و ایدئولوژی اصولگرایی هستند. شاید این نوع تفکیکی که آقای مهاجرنیا انجام داده از این زاویه است که مشی جریان اصولگرایی متفاوت از تفکر و اندیشه اصولگرایی است.»

با وجود صحبت های کنعانی مقدم و اگرچه بسیاری از اصولگرایان دائم بر این طبل می کوبند که ایدئولوژی اصولگرایی که منشعب از آرزوی بزرگ های انقلاب و امام (ره) و رهبری است و این نوع قرائت را امتیازی سیاسی و عقیدتی جهت خود می دانند ولی تفسیر اصلاح طلبان از مبانی فکری اصولگرایان متفاوت از قرائت آنها است.

جریان اصولگرایی در سال های اخیر به علت انشقاق و انشعاب های گسترده ای که در پی شکست های متداول خود در برابر رقیب سنتی اش (اصلاح طلبان) مرتکب شده، قرائت های گوناگ

در همین خصوص «محمد صادق جوادی حصار» تحلیلگر سیاسی اصلاح طلب اعتقاد است: «اصول اولیه انقلاب اسلامی استقلال، آزادی و جمهوریت است که مبتنی بر اسلام و بر اساس این مولفه شکل گرفت. بنابراین هر رویش و انشعابی از این ریشه ها برخاسته و تمام شقوق آن از اصولگرایی مردم کشور عزیزمان ایران هست. اینها اصولی است که هیچگاه محکوم به تحجر و فنا و ایستایی نمی شود. به علت اینکه این مبانی به شکلی زنده و تعالی جویانه به پیش رفته هست. این تفکیک ها از مصادیق این شعر «هر کسی از ظن خود شد یار من» هست. رمز انقلاب اسلامی آزادی خواهی، کرامت انسانی، فتوت، اسلام خواهی و تعالی جویی بود که تامین دنیای مردم بدون در نظر گرفتن عقبای آنها بوده است.»

توجیه مشی اعتقادی با ابزار سیاسی

جریان اصولگرایی آرزوی بزرگ هایی چون صدور انقلاب و انقلابی گری را جزو اصول ثابت می داند و مدعی است که این آرزوی بزرگ ها در جهت آرزوی بزرگ های انقلاب نیز است.

تداوم انشقاق و شروع خودزنی

دبیر کل حزب سبز ایران، در مورد تبیین این مسئله که گفتمان اصولگرایی جریانی غیرشفاف و شدیدا محافظه کار است و در تقابل با ماهیت اصولگرایی واقعی که به اصول روشنی چون صدور انقلاب، انقلابی گری و فسادستیزی موصوف هست، اظهار کرد: «محورهایی که به آن اشاره شده است همان آرزوی بزرگ ها و اندیشه های انقلاب اسلامی است و بحث از این پرسشها در ایدئولوژی اصولگرایی معیارهای ثابتی هستند ولی این امکان وجود دارد که جریانی در دل اردوگاه اصولگرایی در مشی سیاسی خود متفاوت از این راهبردها عمل کند و یا بعضی از این اصول را قبول داشته باشند و بعضی دیگر را قبول نداشته باشند و این اصول ربطی به جریان اصولگرایی ندارد.»

«یکی از روش های سیاسی اصولگرایان توجیه ساخت متکثر از کلیت این جریان است که حتی حاضر به پذیرش آن نیستند.» این را جوادی حصار می گوید، اعتقاد است: «در جریان اصولگرایی هر فردی یک واقعیت قشنگ را از این جریان ترسیم می کند و آنچه که مطلوب خودشان است را به اذهان القا می کنند. به نظر من این پرسشها از مصادیق همان داستان فیل در تاریکی است که هر کسی به هر جای آن دست می زد تصویری دیگری از آن را ارائه می کنند. اینکه ما بیاییم هر شکستی را به یک عوامل موهوم حواله دهیم و یک فرضیه هایی را با اسامی تازه اختراع کنیم و بگوییم که این مفاهیم آن چیزی است که ما می خواستیم، جز دلخوش کردن به آرزوها چیز دیگری نیست.»

تنازع جهت بقا

اصولگرایان در سال های اخیر نه تنها انشعاب های صورت گرفته در درون این جریان را نمی پذیرند بلکه این شرایط را حالتی طبیعی نیز جلوه می دهند. جهت مثال کنعانی مقدم فعال سیاسی اصولگرا مسئله ای که گفتمان «اصولگرایی جریانی» که مهاجرنیا آن را ارتجاعی و منشا اختلاف دانسته را فارغ از سیاست ورزی درون جناجی اصولگرایی می داند و می گوید: «ما اصولا نمی توانیم اصولگرایی را بر این مبنا تفکیک کنیم؛ تعابیری چون اصولگرایی معتدل، محافظه کار، سنتی، جریانی و امثالهم در جریان اصولگرایی تعابیر غلطی است.»

وی در این راستا افزود: «ما یک اندیشه ثابت و تبیین شده است به وسیله امام (ره) داریم که این اندیشه همان اندیشه و تفکر اصولگرایی هست. در این نوع اصولگرایی مشی انقلابی گری، عقلانیت و به روز بودن موج می زند و حتی جهت پرسشها روز نقشه راه دارد و جریانی پویا و رو به رشد هست. ولی اینکه جریان های سیاسی تا چه اندازه در مشی سیاسی خودشان متعهد به این اصول ثابت می دانند این مسئله خود بحث دیگری است.

اگر از این منظر هم بخواهیم وجه های درون جریان اصولگرایی را تحلیل و تفکیک کنیم، در داخل آن بعضی محافظه کار، لیبرال و ممکن است ارتجاعی هم عمل کنند، این بحث در داخل جریان های سیاسی صدق می کند، مانند آنچه در خط و مشی احزاب می گذرد. در درون اصلاح طلبان هم جریان های متکثری با سلایق متفاوت سیاسی و اندیشه ای داریم که در مواقع ضرورت دال مرکزی تفکر و مشی اصلاح طلبی آنها را طرد یا به بیرون رانده است.»

جدال بر سر مبانی

به روز بودن و نقشه راه داشتن جریان اصولگرایی که بعضی از اصولگرایان آن را دال مرکزی سیاست ورزی این اردوگاه تلقی می کنند، مورد انتقاد اصلاح طلبان قرار گرفته است و آنها این مفاهیم را تصویر جریان اصولگرایی تلقی می کنند و اتفاقا این روش ها را جزو ذات سیاسی اصلاح طلبان قلمداد می کنند.

جوادی حصار در این مورد می گوید: «اصولگرایی با اوصافی که اشاره شد، این تعابیر و مفاهیم همان اصلاح طلبی مطلوب است و اصلاح طلبی با این تعابیر همان اصولگرایی است که بعضی از فعالان این جریان از آن یاد می کنند. تفاوتی میان این نوع اصلاح طلبی با آن نوع اصولگرایی به هیچ معنا وجود ندارد. اصولگرایی واقعی اگر انقلابی، براق و تهاجمی باشد و جهت حفظ وضع موجود به هر قیمتی تلاش کند، ارتجاعی است و نمی تواند توسعه خواه و تعالی جو باشد و در پی اجتماع عقول برآید. در نظر داشته باشیم که اصلاح طلبی واقعی هم همین مفاهیم را دنبال می کند؛ اصلاح طلبی واقعی می خواهد جامعه از ایستایی، سکون، واپس گرایی و جمود گریزان باشد و اندیشه ورزی، اندیشه محوری و شکستن قیود دست و پاگیری که تعقل را از بین می برد را محور قرار می دهد.»

توجیه عبور از جامعتین و سنت گرایان

توجیه های اصولگرایان از واقعیت تشتت درون گفتمانی ارزش در حالی است که بسیاری از بزرگان و شیوخی که زمانی بازوی این جریان بودند با تجدیدنظرطلبی به دامان جریان تحول خواه فرو غلتیدند و رویگردانی از جامعتین را باید در این راستا ارزیابیکرد.

در همین راستا کنعانی مقدم در پاسخ به این پرسش که جریان اصولگرایی ماهیت و مشی و جهت گیری های سیاسی و فکری خود را از کجا می گیرد آیا همچنان مرجع آنها جامعتین ذیل روحانیت هست، می گوید: «جریان اصولگرایی که منبعث از تفکر امام (ره) و رهبری است اسلام منهای روحانیت را نمی پذیرد و اعتقاد است که جریان روحانیت هم پیشتاز در مبارزه بوده و هم در تدوین و تفکر انقلاب اسلامی نقش بسزایی را ایفا کرده هست. مجموعه اصولگرایان جامعتین را به عنوان رکن مهم در جریان اصولگرایی پذرفته است علت آن هم روشن هست؛ به این علت که جامعتین در نقشه راه و سیاست های کلان این جریان نقش موثری را ایفا کردهاست.»

از سوی دیگر، جوادی حصار فعال سیاسی اصلاح طلب رویگردانی تندروهای اصولگرا از جامعتین و محور قرار ندادن آنها را واقعیت امروز جریان اصولگرایی می داند و در این راستا می گوید: «واقعیت آن است که یک عده ای از اول انقلاب اسلامی طرحی را درافکنده اند و شعارهایی را مطرح کرده اند و جهت انجام این شعارها با موانعی روبه رو شده است اند و به ناکامی رسیده اند و جهت این ناکامی های خودشان نتوانسته اند به بازسازی واقعی شعارهایشان بپردازند و مطالباتشان را جامه عمل بپوشانند. اتفاقا در عرصه واقعیت همین رخداد به وجود آمده هست؛ یعنی بسیاری از کسانی که با شعارهای اصولگرایی کار را شروع کرده اند و با واکنش‌ها دوگانه و شعارهای متناقض و عمل های پارادوکسیکال روبه رو شده است اند. مگر نه این است که اشخاص بزرگی از عرصه اصولگرایی به ساحت اصلاح طلبی فرو غلتیدند؛ مانند انشعابی که در جامعه روحانیت مبارز پایتخت کشور عزیزمان ایران رخ داد و همچنین صورت هایی مانند حسن روحانی، آیت الله هاشمی، علی مطهری و … از این جریان تبری جسته اند.»

حقیقت این است که تحکم، استیلا طلبی و خودمحورخواهی پای اصولگرایان را به اختلاف درون تشکیلاتی کشید و زمینه انشعاب همه جانبه آنها را فراهم کرده هست. امروز اگر در اردوگاه اصولگرایی نمی توانیم جریان و گروه موفقی را معرفی کنیم به علت عبور این جریان از همان آرزوی بزرگ هایی که اصلاح طلبان پیش گرفته اند و سنت گرایان از آن استقبال می کنند، است.

اخبار سیاسی – ابتکار

واژه های کلیدی: سیاسی | انقلاب | انقلابی | اردوگاه | اصلاح طلب | اصولگرایان | اصلاح طلبان | اخبار سیاسی و اجتماعی