بنزین گران یا سهمیه بندی؟

عبارات مهم : ایران

زیاد کردن مصرف بنزین در حالی این روزها مسوولان را دلواپس کرده که تا یک ماه پیش چالش مهم دولت با منتقدان این بود که آیا گفتید خودکفا شدیم یا آیا نگفتید قرارگاه خاتم الانبیا کشور عزیزمان ایران را در تولید بنزین از طریق پالایشگاه ستاره خلیج فارس خودکفا نکرد؛ حالا انگار بازی عوض شده.

بنزین گران یا سهمیه‌بندی؟

همه نگرانی ها این است که آیا مصرف از تولید جلو زد؟ آیا دولت کاری نمی کند که منابع بودجه کشور صرف واردات بنزین شود؟ بعضی ها پیشنهاد کرده اند که نظام سهمیه بندی برگردد. ولی دیروز بیژن زنگنه آب پاکی را روی دست این پیشنهاددهندگان ریخت و گفت: «بنا نداریم بنزین را سهمیه بندی کنیم.» پیشنهاد همیشگی دیگر که هر وقت مطرح می شود، چالش برانگیز می شود، زیاد کردن قیمت هست. در حال حاضر قیمت بنزین در کشور عزیزمان ایران با فوب خلیج فارس ۵٠٠ تومان فاصله دارد. یعنی دولت جهت تامین ١٢ میلیون لیتر کسری مصرف داخلی در هر روز باید جهت هر لیتر ١۵٠٠ تومان بپردازد و آن را به قیمت هزارتومان به جایگاه ها جهت عرضه ارایه کند. این مابه التفاوت قیمت را دولت در قالب یارانه می پردازد تا قیمت بنزین زیاد کردن نیابد؛ رقمی که می تواند در پروژه های عمرانی هزینه شود، ولی باید در باک خودروها بسوزد.

در روزهای اخیر منصور ریاحی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، بارها نسبت به زیاد کردن بی سابقه مصرف بنزین هشدار داده هست. به گفته ریاحی میانگین تولید بنزین در کشور ۶۵ تا ۶۶ میلیون لیتر هست. میانگین مصرف بنزین در کشور ۷۹ میلیون لیتر هست، به عبارت دیگر اختلاف بین تولید و مصرف بنزین ۱۴ میلیون لیتر بوده که جهت جبران آن ۱۲ میلیون لیتر بنزین وارد کشور و ۵/١ میلیون لیتر نیز از ذخایر موجود تامین می شود.

زیاد کردن مصرف بنزین در حالی این روزها مسوولان را دلواپس کرده که تا یک ماه پیش چالش مهم دولت با منتقدان این بود که آیا گفتید خودکفا شدیم یا آیا نگفتید قرارگاه

آن طور که ریاحی می گوید، میزان مصرف بنزین در کشور در تیرماه امسال نسبت به تیرماه سال گذشته ۹ تا ۱۰ میلیون لیتر زیاد کردن داشته هست. میانگین کل مصرف بنزین از ابتدای سال تاکنون ۷۹ میلیون لیتر هست، میانگین کل مصرف از ابتدای سال تاکنون ۵/٨ درصد رشد داشته است.

بنزین گران می شود؟

روز گذشته بیژن زنگنه، وزیر نفت در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران راجع به احتمال زیاد کردن قیمت بنزین در دولت آینده گفت: این را باید از دولت دوازدهم پرسید. در رابطه با بحث مربوط به سهمیه بندی هم فعلا طرحی جهت سهمیه بندی بنزین نداریم و باید بنزین مورد نیاز را تامین کنیم.

بنزین گران یا سهمیه‌بندی؟

اگرچه به نظر می رسد، زنگنه شخصا علاقه ای به بازگشت نظام سهمیه بندی ندارد، ولی جهت این عنوان هم پیشنهادی مطرح هست. لیکن با وجود تنش هایی که ایجاد می کند دیگر جهت کشور صرفه ندارد و حداقل مسوولان وزارت نفت قصد ندارند بر این عنوان پرتنش متمرکز شوند؛ در نتیجه اگر عوض کردن مهمی در دستور باشد زیاد کردن قیمت بنزین به شکل آزاد هست. براساس قانون هدفمندی یارانه ها، قرار بوده که آزادی سازی حامل های انرژی از جمله بنزین هر سال به صورت پلکانی صورت بگیرد به طوری که در آخر سال پنجم قیمت فرآورده ها با قیمت های جهانی برابر باشد. با این حال این قانون تنها در دو سال اول اجرایی شد و در سال های بعد به علت آنچه تورم زا خواندن زیاد کردن قیمت ها نامیده شد، متوقف شد.

حالا با شروع دور دوم ریاست جمهوری حسن روحانی، کارشناسان اقتصادی به دولت توصیه می کنند که این قانون را اجرایی کند. لیکن یارانه های نقدی استمرار دارد، ولی بخش زیاد کردن قیمت ها ثابت مانده هست. البته حمید چیت چیان وزیر نیرو بارها خواستار زیاد کردن قیمت ها شده است که این تقاضای او هنوز به ثمر نرسیده هست. واقعیت این است که دولت به علت کاهش بهای نفت در مضیقه واقع شده است است و نمی تواند آنگونه که باید و شاید بار مالی یارانه ها را به دوش بکشد. درنتیجه جهت قوه مجریه چاره ای جز زیاد کردن قیمت باقی نمانده هست. حتما ادامه این روند موجب می شود تا دولت به ناچار از صندوق ذخیره ارزی جهت تامین هزینه های خود استفاده کند؛ تجربه های تلخی که دولت قبل با برداشت از حساب بانک مرکزی جهت پرداخت یارانه نقدی باعث زیاد کردن پایه پولی و تورم شد.

زیاد کردن مصرف بنزین در حالی این روزها مسوولان را دلواپس کرده که تا یک ماه پیش چالش مهم دولت با منتقدان این بود که آیا گفتید خودکفا شدیم یا آیا نگفتید قرارگاه

البته زیاد کردن قیمت ها هم می تواند تا اندازه ای جامعه را دلواپس کند، لیکن در ذهن مردم زیاد کردن قیمت بنزین نهایتا به کاهش معیشت می انجامد. از همین رو کارشناسان به دولت توصیه می کنند که از تدابیری کاراتر از گذشته استفاده کند تا بتواند نتایجی متفاوت از گذشته به دست آورد.

مهم ترین بخش آن جلوگیری از زیاد کردن قیمت تورم هست؛ قیمت تورم در چهار سال گذشته به یکی از مصادیق موفقیت های دولت یازدهم تبدیل شد و اجرای آزاد سازی قیمت سوخت می تواند به شدت آن را متاثر کند. به خاص که با زیاد کردن هزینه حمل و نقل در کشور، قیمت نهایی کالاها نیز بالاتر می رود.

بنزین گران یا سهمیه‌بندی؟

همچنین به نظر می رسد اوج رفتن قیمت بنزین از نظر بودجه ای کشور را در اوضاع بهتری قرار دهد لیکن در صورتی که قاچاق همچنان به کشورهایی مانند ترکیه و افغانستان ادامه یابد، فشار بودجه ای به کشور نمی آورد و بنزین با همان قیمتی که وارد می شود به دیگر کشورها قاچاق می شود.

اصلاح قیمت لازم، ولی کافی نیست

سیدحمید حسینی، عضو اتاق پایتخت کشور عزیزمان ایران و کارشناس حوزه انرژی در همین رابطه به «اعتماد» می گوید: در کشور قانون هدفمندی یارانه ها وجود دارد که قرار بود تا آخر سال پنجم عمده یارانه ها را از بین بردن کند و قیمت کالاها را در کشور به قیمت جهانی برساند. اتفاقی که به زعم بسیاری از کارشناسان می توانست تولید در کشور عزیزمان ایران را رقابتی کند. ولی دو، سه سال است که این مسیر متوقف شد و قانون اجرایی نشد. نخستین وظیفه دولت اجرای قوانین است و بر این اساس باید قیمت ها واقعی شود.

او در پاسخ به پرسشی در مورد میزان موفقیت سیاست های قیمتی و سهمیه ای تصریح کرد: تاکنون در کشور عزیزمان ایران نه سیاست قیمتی اثرگذار بوده و نه سیاست سهمیه ای و هرکدام عوارض بسیاری به همراه داشتند. هر دوی این سیاست ها تاکنون بارها آزموده و شکست خوردند چون نیازمند یک راهکار هوشمندانه هستیم تا دست متخلفان بسته شود. اصولا این دست سیاست ها منافذ گوناگونی را جهت قاچاقچیان و دیگر افراد می گذارد که آنها می توانند از آنها استفاده کنند و به سوداگری خود ادامه دهند. سیاست کنونی باید به گونه ای تدوین شود که دست این افراد را ببندد. ولی در مجموع هیچ کدام از این دو به تنهایی نمی توانند کاری از پیش ببرند.

حسینی در رابطه با کاهش قاچاق بنزین در صورت رسیدن قیمت آن به فوب خلیج فارس گفت: با سیاست قیمتی می توان تا حدودی برابر قاچاق ایستاد ولی باید در نظر داشت بیشترین قاچاق سوخت در کشور، در قاچاق گازوییل وجود دارد و با واقعی شدن قیمت سوخت قاچاق آن احتمالا کم می شود. البته باید در نظر داشت قاچاق بنزین به ترکیه همچنان با قیمت هر لیتر هزار و ۵٠٠ تومان صرفه اقتصادی دارد ولی در این صورت دیگر یارانه ای به قاچاقی داده نمی شود و با همان قیمتی که واردات صورت می گیرد، قاچاق هم انجام می شود که درنتیجه آن اقتصاد کشور عزیزمان ایران آسیب کمتری می بیند. در هر حال فعلا چاره دیگری وجود ندارد ولی اگر قیمت ها مطابق قیمت جهانی باشد قاچاقچیان بیش از آنکه به اقتصاد کشور عزیزمان ایران آسیب بزنند کشور ترکیه را نشانه قرار می دهند.

او ادامه داد: در هر حال نگرانی ما این است که قیمت گازوییل با یارانه انجام شود و اصطلاحا یارانه به شکل قاچاق از کشور خارج شود. همین امر موجب زیاد کردن واردات قاچاق به کشور عزیزمان ایران نیز می شود چون قاچاقچیان چنان سودی به دست می آورند که در بازگشت پول به کشور عزیزمان ایران حاضر هستند پوشاکی با خود بیاورند و آن را حتی ارزان تر بفروشند تا بتوانند سود خود را که از قاچاق به دست آوردند در کشور عزیزمان ایران به شکل نقدی داشته باشند. به همین علت فکر می کنم جهت کنترل قاچاق به طور کلی نیازمند برنامه های دقیق تر هستیم. البته در دو سال گذشته دولت تلاش های قابل قدردانی انجام داده و من امیدوارم در ادامه هم این سیاست استمرار یابد.

اخبار اقتصادی – اعتماد

واژه های کلیدی: ایران | بنزین | سیاست | میلیون | یارانه | روز گذشته | قاچاقچیان | سوخت قاچاق | پرداخت یارانه