آرایش بورسی ها در رالی شاخص

عبارات مهم : بازار

در نوسانات شاخص سهام به خاص در مسیر صعودی، ریسک سرمایه گذاری در صنایع بورسی با یکدیگر متفاوت هست. این ریسک به وسیله ضریب همبستگی محاسبه می شود. هر چند این ضریب عموما در بازه زمانی بلندمدت و به صورت تاریخی مورد بررسی قرار می گیرد، ولی در دوره های متفاوت با توجه به عوامل بنیادی اثرگذار عوض کردن می کند. به این ترتیب اتکای صرف به یک عدد می تواند سرمایه گذار را دچار اشتباه کند؛ بنابراین ضریب بتای صنایع ۳۸گانه بورسی در بازه های زمانی متفاوت و تعیین نقش عوامل پیشران بورس بررسی شدند.

سرمایه گذاری از موارد مهم و اساسی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشور هست. در این میان توجه سرمایه گذار به ریسک و بازده سرمایه گذاری هست. سرمایه گذاران همواره می کوشند منابع مالی خود را در جایی سرمایه گذاری کنند که بیشترین بازده و کمترین ریسک را داشته باشد.

آرایش بورسی‌ها در رالی شاخص

ضریب بتا عددی جهت مقایسه شدت همسویی تغییرات بازده شرکت مورد نظر با بازده شاخص کل هست. در این میان «دنیای اقتصاد» با محاسبه ضریب بتا جهت همه صنایع بورسی در ۴ بازه زمانی پرداخته هست. ضریب بتا از ابتدای فعالیت گروه های متفاوت بورسی تا آخر سال ۹۶، دوره مذاکرات هسته ای، پسابرجام و همچنین دوره رشد قیمت دلار و قیمت کالاها در بازارهای جهانی در سال ۹۶ نشان می دهد گرچه بعضی صنایع عوض کردن محسوسی را از منظر این نوع از ریسک تجربه نکرده اند، ولی بعضی دیگر در بازه های زمانی گوناگون از کم ریسک به پرریسک و بالعکس عوض کردن جهت داده اند.

در شرایط فعلی به نظر می رسد دو عامل اقتصادی و غیر اقتصادی بر روند بازار سهام اثرگذار هست. با این وجود به تدریج تاثیر عوامل اقتصادی همچون قیمت دلار زیاد تظاهر کرده هست. از این رو از منظر ضریب بتا شاخصه های این دوران زیاد به سال ۹۶ شباهت دارد.

در نوسانات شاخص سهام به خاص در مسیر صعودی، ریسک سرمایه گذاری در صنایع بورسی با یکدیگر متفاوت هست. این ریسک به وسیله ضریب همبستگی محاسبه می شود. هر چند این ضریب

در این میان باید توجه داشت اثر دلار همانند اثر کامودیتی ها نبوده و بسیار عمومی تر هست؛ آیا که رشد دلار نتیجه تورم هایی که در اقتصاد به وجود آمده و می تواند در بخش های متفاوت زمینه ساز زیاد کردن قیمت شود. شرکت ها باید در کنار تمرکز بر سود، به مدیریت ریسک به عنوان عامل محدود کننده حداکثر شدن بازده نیز توجه داشته باشند. علی رغم بازده، ریسک مفهومی ذهنی و غیرکمی اسـت، بدهید جهت تلاش زیاد صاحب نظران اقتصادی و مالی بر آشنایی و اندازه گیری ریسک متمرکز شده است هست. در مجموع ریسک را می توان به دو بخش تقسیم کرد. ریسک های سیستماتیک که به کل بازار مرتبط است و ریسک غیرسیستماتیک که به شرایط خاص هر سهم بستگی دارد. در این شرایط، سهامداران باید منابع مالی خود را به گونه ای تخصیص دهند که بتوانند ریسک های احتمالی را پوشش دهند. در واقع، با توزیعی مناسب میان سهام پرریسک و کم ریسک از سرمایه خود در برابر خطرهای احتمالی محافظت کنند.

در این میان ریسک هر دارایی با بتای آن -که معیار ریسک سیستماتیک است– اندازه گیری می شود، بنابراین ضریب بتا یکی از پرکاربردترین و پذیرفته ترین ابزار اقتصاددانان مالی و متخصصان بازار، جهت سنجش و مدیریت ریسک هست. ضریب بتا عددی جهت مقایسه شدت همسویی تغییرات بازده شرکت مورد نظر با بازده شاخص کل هست، به این معنا که آیا تغییرات بازار روی سهام زیرمجموعه صنعت مورد نظر تاثیر می گذارد؟ میزان و شدت این تاثیر چگونه است؟

«دنیای اقتصاد» ضریب بتا جهت صنایع ۳۸گانه را در ۳ دوره متفاوت بررسی کرده هست. نخست ضریب بتای بلندمدت که از ابتدای فعالیت گروه های متفاوت بورسی تا آخر سال ۹۶ محاسبه شده است هست. دیگر محاسبات ضریب بتای مربوط به دوره مذاکرات هسته ای (از ابتدای سال ۹۳ تا تیر ۹۴)، دوره پسابرجام (زمستان ۹۴ تا آخر سال ۹۵) و سال ۹۶ یعنی دوره رشد قیمت ها در بازارهای جهانی و همچنین رشد قیمت دلار می شود. در همه محاسبات ضریب بتا نشان دهنده بازده آن سهم در برابر بازده شاخص کل هست. نتیجه های به دست آمده در مطالعه تاریخی ضریب بتا جهت گروه های بورسی در مجموع حاوی این توصیه است که صنایعی که عمدتا نقش لیدری در بازار سهام کشورمان ایفا می کنند، همواره از ضریب بتای بالاتر از یک برخوردارند، به عبارت دیگر هر چند این صنایع از ریسک بالاتری برخوردارند، ولی نقشی بسزایی در افزایش یا سقوط شاخص کل بازار ایفا می کنند. در این میان می توان به صنایعی همچون پالایشی ها، خودرویی ها و فلزی – معدنی ها اشاره کرد.

آرایش بورسی‌ها در رالی شاخص

دوره مذاکرات هسته ای

از ابتدای سال ۹۳ تا تیر ۹۴ می توان به عنوان دوره ای یاد کرد که تمامی بازارهای مالی کشور به خاص بازار سهام به عنوان ویترین اقتصاد، در تب و تاب مذاکرات هسته ای قرار داشتند. به جرات می توان اذعان داشت مباحث این چنینی، اثرگذاری قابل توجهی بر استمرار یا توقف روند مثبت بازار سهام دارند. در این دوره وزن اخبار مثبت در رابطه با نتیجه مذاکرات بیش از سیگنال های منفی بود. موضوعی که موجب شد تا شاهد عوض کردن ریسک سیستماتیک صنایع متفاوت در بازار سرمایه باشیم. ضریب های بتای به دست آمده در این بازه زمانی نشان می دهد بیش از یک سوم صنایع بورسی (۲۳ صنعت) با زیاد کردن ریسک همراه شده است اند. در این میان ۵ صنعت بورسی از کم ریسک (با ضریب بتای مثبت و کمتر از یک) به پرریسک (با ضریب بتای بالاتر از یک) تبدیل شده است اند. بانکی ها و خودرویی ها از جمله بااهمیت ترین صنایع بورسی درگیر با ریسک های سیاسی بودند که با امید به برطرف تحریم ها با زیاد کردن ضریب بتا همراه شدند.

در نوسانات شاخص سهام به خاص در مسیر صعودی، ریسک سرمایه گذاری در صنایع بورسی با یکدیگر متفاوت هست. این ریسک به وسیله ضریب همبستگی محاسبه می شود. هر چند این ضریب

پسابرجام

هر چند توافق هسته ای در ۲۳ تیرماه ۹۴ منعقد شد ولی مطابق معمول، بورس پایتخت کشور عزیزمان ایران با وقفه زمانی اثر آن را لحاظ کرد. به این ترتیب از زمستان سال ۹۴ شاهد اثرگذاری این رخداد مهم بر صنایع بورسی بودیم. در این میان نگاهی به ضریب بتای صنایع بورسی در بازه زمانی زمستان ۹۴ تا آخر سال ۹۵ حاوی اطلاعات مهمی هست. شاخص کل بورس پایتخت کشور عزیزمان ایران نیز در این بازه زمانی رشدی فراتر از ۲۵ درصد را تجربه کرد. زمستان سال ۹۴ در حالی شروع شد که ریسک سیاسی بسیاری از صنایع بورسی به واسطه اجرایی شدن برجام کم کردن پیدا کرده بود. صنایعی که پیش از این به واسطه ریسک های سیاسی ناشی از تحریم ها تحت فشار قرار داشتند. کم کردن ریسک های سیاسی همواره یک نوید جهت سرمایه گذاران بازار سرمایه هست، به این جهت که توجه به اخبار داخلی سهام و اوضاع واقعی آنها می تواند بورس پایتخت کشور عزیزمان ایران را به شرایط منطقی تر نزدیک کند. این گذار در بسیار از گروه های بازار سرمایه نمود پیدا کرد.

کاهش هزینه مبادلات بین المللی و امکان همکاری با شرکت ها و بنگاه های معتبر بین المللی از جمله گشایش هایی بود که بعد از توافق هسته ای، شرایط را جهت بسیاری از شرکت های درگیر تحریم ها تسهیل کرد. کم کردن هزینه مبادلات بین المللی جهت بسیاری از شرکت های داخلی که واردکننده مواد اولیه و کالاهای واسطه ای بودند، قابل توجه بود. شرکت های خودرویی و بانک ها از بااهمیت ترین صنایع منتفع از این عنوان بودند. در عین حال با زیاد کردن امکان همکاری شرکت های داخلی به خاص خودرویی ها با شرکت ها و بنگاه های معتبر بین المللی، اثرات قابل توجهی در عملکرد این بنگاه های اقتصادی داشت. با از بین بردن تحریم های بانک مرکزی و سایر بانک های کشور، امکان انجام مراودات ارزی و همچنین سوئیفت مجددا برقرار شد که اثر بسیار مثبتی بر روند سودآوری بانک ها داشت.

آرایش بورسی‌ها در رالی شاخص

صنعت ماشین نیز در اوایل تیر ۱۳۹۲ وارد لیست تحریم های بین المللی شد. به دنبال این تحریم ها، خودروسازان در تامین قطعات مورد نیاز از خارج با مسئله مواجه شدند و شرکت های خودروساز خارجی که با تولیدکنندگان داخلی همکاری داشتند، همزمان با اعمال تحریم صنایع ماشین به کشور خود بازگشتند. به این ترتیب برطرف تحریم ها اثر دوجانبه ای بر کم کردن هزینه های تولید و همچنین زیاد کردن کیفیت خودروهای داخلی به جا گذاشت. از سوی دیگر، زیاد کردن امیدواری درخصوص بازگشت دوباره خودروسازان خارجی جهت همکاری با تولیدکنندگان داخلی، اثر مثبتی بر سودآوری این گروه داشت.

در این بازه زمانی ضریب بتای ۱۶ صنعت بورسی در سطوح بالاتر از یک قرار گرفت. خودرویی ها بیشترین ضریب بتا به میزان ۹/ ۱ درصد را به خود تخصیص داده شده است دادند. مثبت بودن این ضریب گرچه تایید می کند که حرکت این صنعت با روند کلی بازار هم جهت هست، ولی اختلاف آن با رقم یک، نشان می دهد این صنعت ریسک بیشتری نسبت به کل بازار دارد. به عبارت دقیق تر، اگر شخص A، سبد سرمایه گذاری به بزرگی کل بازار سهام داشته باشد و شخص B، سبد سرمایه گذاری خود را محدود به صنعت ماشین کرده باشد، هرگونه تغییری در جهت حرکت کل بازار، با شدت بیشتری متوجه سرمایه گذار B خواهد شد.

بنابراین، به همان نسبت که می توان انتظار داشت در صورت توافق هسته ای، سودآوری شخص B بیش از سایرین باشد، در صورت عدم تحقق این امر، فرد A، زیان به مراتب کمتری را مجبور خواهد شد. بر این اساس با توجه به گردش بالای نقدینگی در این گروه در بازه مورد بررسی، معاملات روان تر و پرنوسان تری را نیز شاهد بودیم. به عبارت دیگر می توان گفت گروه ماشین و ساخت قطعات در دوره پسابرجامی، دارای ریسک بیشتری نسبت به سایرین بوده و بالطبع بازده بیشتری هم در شرایط صعودی نصیب سهامدار کرده هست. شاخص ریسک بانکی ها نیز در این بازه زمانی، سطوح بالاتر از یک را به خود تخصیص داده شده است داد (این گروه در کنار گروه خودروسازی بازگو کننده ریسک های سیاسی در بازار بورس پایتخت کشور عزیزمان ایران بوده است).گروه دارویی در غالب موارد کمترین ضریب بتا را دارا هست. این گروه به علت اثرپذیری پایین تر از ریسک های سیاسی و حتی اقتصادی در میزان فروش، نسبت به این اخبار نیز توجه کمتری نشان می دهد. ضریب بتای ۴/ ۰ واحدی این صنعت در دوره پسابرجام به خوبی گواه این مدعا است.

رشد کامودیتی ها و دلار در سال ۹۶

رشد شاخص سهام در سال ۹۶ به اعتبار عوامل بنیادی صورت گرفت. شاهد مدعا اینکه کم کردن نسبت قیمت به درآمد (از ۸۴/ ۶ به ۶۶/ ۶) در کنار رشد بیش از ۲۴ درصدی نماگر مهم بازار سهام بود که نشان داد رشد قیمت سهام همگام با زیاد کردن سودآوری شرکت ها اتفاق افتاده هست. در واقع، افزایش شاخص بورس از محل رشد سودآوری واقعی بنگاه ها بوده هست. اصلاح سودآوری بنگاه ها در سال ۹۶، تحت تاثیر رشد قیمت جهانی کالاها به خاص در بخش فلزات پایه و نفت رخ داد.

این عامل در کنار رشد حدود ۲۵ درصدی قیمت دلار در سال مذکور، جان تازه ای به اوضاع شرکت های وابسته در بورس پایتخت کشور عزیزمان ایران بخشید و تقاضای سهام مزبور را زیاد کردن داد تا شاخص سهام در مسیر صعودی گام بردارد. به این ترتیب علاوه بر صنایع کالامحور بورس تهران، گروه های منتفع از رشد قیمت دلار نیز در صدر دیگر صنایع بورسی قرار گرفتند. در حال حاضر نیمی از صنایع بورسی، از رشد قیمت دلار منتفع می شوند و از نوسانات قیمت این ارز بیشترین تاثیر را می پذیرند. نگاهی به ضریب ریسک صنایع بورسی در سال ۹۶ نیز نشان دهنده قرار گرفتن ۸ صنعت در جمع صنایع پرریسک این دوره هست. به این ترتیب معدنی ها با کسب ضریب بتای ۲/ ۲ واحدی، عنوان پرریسک ترین صنعت بورسی در سال ۹۶ را از آن خود کرد. پالایشی ها، گروه زغال سنگ، فلزی ها، استخراج نفت و گاز و خودرویی ها در رتبه های بعدی بیشترین میزان ریسک در سال رشد قیمت ها در بازارهای جهانی و همچنین رشد قیمت دلار در داخل کشور قرار گرفتند.

ضریب بتا چیست؟

همان طور که اشاره شد ضریب بتا یکی از پرکاربردترین ابزار اقتصادی جهت سنجش و مدیریت ریسک هست. این ضریب از تقسیم کوواریانس بین بازدهی دارایی و بازدهی بازار بر واریانس بازار به دست می آید. ضریب بتا به تنهایی مشخص کننده ارزندگی یا عدم ارزندگی یک سهم نیست، بلکه ابزاری آماری است که به ما در گزینش سهم با افق سرمایه گذاری شخصی و میزان ریسک پذیری و سلیقه فردی کمک می کند. به طور کلی میزان همسویی بازده یک سهم نسبت به بازار کل (شاخص کل) را با ضریب بتا می سنجند. بتای مثبت نشانه همسویی با بازار، بتای منفی نشانه واگرایی با بازار و بتای صفر نشانه عملکرد خنثی (عدم تاثیرپذیری) سهم نسبت به بازار (شاخص) است.

در ضریب بتا عدد یک را به عنوان مبنا قرار می دهیم. بتای یک جهت سهام نشان دهنده بازده برابر آن سهم با بازده شاخص کل هست. حال اگر بگوییم ضریب بتای سهمی نسبت به شاخص عدد ۲/ ۱ است: یعنی هر مقداری که شاخص رشد یا کم کردن داشته باشد سهم مورد نظر ما، ۱۲ درصد زیاد رشد یا کم کردن می کند. در مورد سهام کم ریسک نیز ضریب بتا کوچک تر از یک و مثبت هست. به عنوان نمونه در صورتی که ضریب بتای سهمی ۴/ ۰ باشد، یعنی اگر شاخص ۱۰ درصد رشد یا کم کردن داشته باشد، آن وقت سهم مورد نظر ما به میزان ۴ درصد رشد یا کم کردن خواهد داشت یا به اصطلاح کم ریسک و کند حرکت می کند.

دنیای اقتصاد

واژه های کلیدی: بازار | اقتصادی | تحریم ها | سرمایه گذار | سرمایه گذاری | اخبار اقتصادی و بازرگانی