تحویل سال به زبان آدمیزاد

عبارات مهم : آسمان

به گزارش جام جم آنلاین، زمین دور جدیدی از مسیر گردش به دور خورشید و خورشید نیز دور تازه ای از گردش ظاهری میان برج ها را در آسمان شروع می کند و فقط در یک لحظه در موقعیتی خاص واقع می شود. همان لحظه تحویل سال که اخترشناسان با دقت ثانیه محاسبه اش می کنند.

تحویل سال به زبان آدمیزاد

خط و خطوط فرضی در آسمان

از گذشته های دور منجمان در آسمان شب خط و خطوط مختصاتی خاصی را مشابه با خطوط جغرافیایی فرضی روی زمین در نظر می گرفتند.

فرض بر این بود که چون ستاره ها صرف نظر از بی فروغ یا پرنور بودنشان در فاصله یکسانی از ما دیده می شوند، بعد احتمالا روی سطح داخلی کره ای در فاصله ای بسیار دور از زمین منقوش هستند.

لحظه تحویل سال جهت ما ایرانیان، لحظه بسیار ویژه‌ای هست. گویی با تیک تاک ساعت و سپری‌شدن واپسین لحظات سال قرار است دنیا به آخر برسد و در یک ثانیه به‌طور خلق‌السا

درواقع آنها آسمان را در قالب فلکی بسیار دوردست و کروی شکل در نظر می گرفتند که کره زمین را درون خود احاطه کرده است.

به این ترتیب همان‎ طور که کره زمین با خط استوا به دو نیمکره شمالی و جنوبی تقسیم می شد، از بسط خط استوای کره زمین به کره آسمان نیز به خطی فرضی می رسیدند که به آن «استوای آسمانی» گفته می شد.

ستاره هایی که بین استوای آسمانی و ستاره قطبی قرار داشتند، در نیمکره شمالی کره آسمان واقع بودند و ستاره هایی که پایین استوای آسمانی قرار داشتند، ستاره های نیمکره جنوبی آسمان را تشکیل می دادند.

تحویل سال به زبان آدمیزاد

امروزه با وجود این که می دانیم زمین به دور خورشید می چرخد و ستاره های آسمان در کهکشان راه شیری قرار دارند و واقعا خبری از کره آسمان در دنیا واقعی نیست، با این حال جهت بهتر تصورکردن دستگاه مختصاتی و گاهشماری ای که از طریق همین دستگاه مختصات انجام شود، کماکان با فرض کره آسمان و خطوط مفروض روی آن مانند استوای آسمانی ماجرا را به پیش می بریم.

برای فهمیدن مکانیسم محاسبه لحظه تحویل سال، علاوه بر آشنایی با خط استوای آسمانی، با خط فرضی دیگری به نام «دایره البروج» نیز بایستی آشنا شوید.

لحظه تحویل سال جهت ما ایرانیان، لحظه بسیار ویژه‌ای هست. گویی با تیک تاک ساعت و سپری‌شدن واپسین لحظات سال قرار است دنیا به آخر برسد و در یک ثانیه به‌طور خلق‌السا

ماجرای برج ها و دایره البروج

اگر به شیوه منجمان قدیم، مجموع ستاره ها را زیر نظر داشته باشیم و در بین آنها هر شب دو سه ستاره بخصوص را زیر نظر بگیریم، آن وقت خواهیم دید ستاره ها هر شب نسبت به شب قبل حدود چهار دقیقه (سه دقیقه و ۵۷ ثانیه) سریعتر طلوع می کنند. به این ترتیب موقعیت ستاره ای یکسان مانند شباهنگ در آسمان این گونه خواهد بود که اگر به عنوان نمونه یکم مهرماه ساعت ۲۰ طلوع کند، با گذشت یک ماه، به اندازه ۳۰ × ۴ دقیقه یعنی ۱۲۰ دقیقه سریعتر طلوع می کند و به این ترتیب همین ستاره شباهنگ در ابتدای آبان ماه دو ساعت زودتر، حدود ساعت ۱۸ طلوع خواهد کرد.

تحویل سال به زبان آدمیزاد

به این ترتیب در ماه ها و فصول متفاوت سال در ساعتی بخصوص ستاره های گوناگونی بالای سر ما در آسمان دیده می شود.

منجمان از هزاران سال پیش با دقت در این عوض کردن موضع آرام ستاره ها، علت را جابه جا شدن تدریجی موقعیت خورشید در میان ستاره ها نتیجه گیری کردند.

آنها این میزان را با دقت رصد و محاسبه کردند و حتی مسیر حرکت ظاهری خورشید در میان ستارگان (که در واقع در نتیجه گردش انتقالی زمین به دور خورشید این طور به نظر می رسد) را با دقت و در نقشه ستاره های آسمان ترسیم کردند.

از آنجا که این مسیر دورادور کره فرضی آسمان از بین ۱۲ صورت فلکی آسمانی به نام های حَمَل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سُنبله، میزان، عقرب، قوس، جَدی، دَلو و حوت گذر می کند و به هر یک از آنها یک برج گفته می شود، این مسیر حرکت ظاهری خورشید در آسمان را دایره البروج می نامند؛ به معنی دایره برج ها. خورشید در هر ماه شمسی، در محدوده یکی از این برج ها اصطلاحا اقامت دارد و ابتدا تا انتهای آن را می پیماید.

محل برخورد دو خط فرضی در آسمان

از آنجا راستای محور شمال و جنوب کره زمین بر صفحه گردش زمین به دور خورشید عمود نیست و زمین از راستای قائم حدود ۲۳.۵ درجه کج شده است هست، از همین رو در کره آسمان بین دایره البروج و استوای آسمانی نیز زاویه ای به اندازه ۲۳.۵ درجه وجود دارد. این دو خط فرضی در کره آسمان در دو نقطه به نام های اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی با هم برخورد می کنند.

کره زمین محیط ۳۶۰ درجه گردش هر سال خود به دور خورشید را در ۲۴۲۱۹۸۷۸/۳۶۵ روز می پیماید. یعنی تقریبا هر روز یک درجه.

این اندازه زاویه ای در آسمان تقریبا به اندازه دو برابر قرص ظاهری خورشید یا ماه دارد که تقریبا به اندازه ۰.۵ درجه است.

به همین علت از دید ما در زمین به نظر می رسد که خورشید هر روز به اندازه دو برابر قرص خود در آسمان بین ستاره ها رو به مشرق پیشروی می کند.

خورشید در طول یک سال نیمی از مسیر جابه جایی ظاهری خود روی دایره البروج را در نیمکره شمالی آسمان می پیماید (از یکم فروردین تا ۳۱ شهریور) و نیمی از مسیر جابه جایی ظاهری خود را در نیمکره جنوبی آسمان (از یکم مهر تا ۲۹ اسفند).

در لحظه تحویل سال چه اتفاقی می افتد؟

درست در لحظه ای که خورشید روی دایره البروج آرام آرام و ذره ذره به پیش می رود و طبق محاسبات نجومی در مدتی کمتر از یک ثانیه مرکز قرص خورشید بر نقطه محل برخورد استوای آسمانی و دایره البروج (اعتدال بهاری) منطبق می شود، لحظه تحویل سال محسوب می شود.

یک ثانیه پیش ازاین لحظه مرکز قرص خورشید در نیمکره جنوبی آسمان و یک ثانیه بعد از آن مرکز قرص خورشید در نیمکره شمالی آسمان قرار می گیرد. دقت محاسبه این لحظه به عنوان لحظه تحویل سال و شروع گردش دوباره زمین به دور خورشید از سوی منجمان محاسبه می شود.

به این ترتیب در تعاریف نجومی از مدت سال هجری شمسی با عنوان سال اعتدالی یاد می شود؛ یعنی مدت وقت یک سال برابر است با دو عبور متوالی خورشید از نقطه اعتدال بهاری در کره آسمان.

این مدت به عنوان مدت یک سال در بازه زمانی حدود ۱۰۰ سال به طور میانگین چیزی حدود ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۶ ثانیه است.

با این حال مدت سال شمسی اعتدالی در همین دوره ۱۰۰ ساله می تواند از ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۳۲ دقیقه تا ۳۶۵ روز و ۶ ساعت و ۴ دقیقه متغیر باشد.

به این ترتیب محاسبه لحظه دقیق تحویل سال تنها از طریق رصد منظم موقعیت خورشید در آسمان و تغییرات بسیار جزئی در سرعت گردش زمین به دور خورشید قابل محاسبه است و از همین روست که کارشناسان تقویم هجری شمسی را دقیق ترین تقویم دنیا می دانند. لحظه ای که بر اساس محاسبات کارشناسان جهت تحویل سال ۱۳۹۷ ساعت ۱۹ و ۴۵ دقیقه و ۲۸ ثانیه محاسبه شده است است.

واژه های کلیدی: آسمان | دایره | ستاره | خورشید | اخبار علمی و آموزشی