اصلاح طلبان با روحانی چه کنند؟

عبارات مهم : سیاسی

هرقدر وصلت اصلاح طلبان با دکتر روحانی در دولت نخستش پیوند موفقی بود، وصال آنان در دولت دوم به نظر می رسد پیوند موفقی از آب درنیامده هست، یا دست کم بخشی از اصلاح طلبان این گونه تصور می کنند. همه چیز مانند دولت اول، خوب شروع شد؛ اصلاح طلبان با همه وجود به حمایت از روحانی در اردیبهشت برخاستند، حاصل هم موفقیت آمیز بود.

به نظر می رسید همه چیز به خوبی و خوشی پیش می رود. برخی اصلاح طلبان باور داشتند ای بسا حضور آنان در دولت دوازدهم، ممکن است ابعاد گسترده تری نیز پیدا کند؛ ولی عمر ماه عسل در دولت دوازدهم خیلی دوام نداشت. تابستان به پایان نرسیده بود که خزان زودهنگام این رابطه از محافل خصوصی اصلاح طلبان به بیرون راه یافت. ظاهرا تماس ها و مراوداتی که میان اصلاح طلبان و رئیس جمهوری وجود داشت، با سرعتی بیشتر از خشک شدن دریاچه ارومیه، رو به خشکی رفت. از یک سو رئیس جمهوری ترجیح داد دیگر کوچک ترین کلامی راجع به دوستی و رفاقت با اصلاح طلبان بر زبان نیاورد و به گونه ای واکنش‌ها کرد که اساسا در کشور این جریان سیاسی نه وجود خارجی دارد، نه زمینه رأی بالای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری امسال را فراهم کرده بودند.

اصلاح‌طلبان با روحانی چه کنند؟

متقابلا برخی اصلاح طلبان نیز خیلی جدی سخن از زیرسؤال بردن احتمال هرگونه همکاری دیگر در آینده با رئیس جمهوری و جریان «اعتدال و توسعه» را به میان آوردند. گذر وقت این سردی را اگر نگوییم افزایش داد، دست کم هیچ علامتی از کم کردن نیز در آن به وجود نیاورد. ولی آیا چنین شد و پیوندی میان روحانی و اصلاح طلبان درنگرفت؟ بگذارید از اینجا شروع کنیم که شراکت روحانی فقط با اصلاح طلبان ترک برنداشت؛ بسیاری از جریان های دیگری که برای مدد روحانی وارد فضای انتخابات شده است بودند نیز مانند اصلاح طلبان دچار سرخوردگی شدند.

سخنی به اغراق نرفته اگر گفته شود کسر درخور توجهی از ٢۴میلیون نفری که به دکتر روحانی رأی داده بودند، دچار تردید، اگر نگفته باشیم پشیمان از رفتن پای صندوق، شدند. به غلط یا درست، بسیاری تصور می کردند و می کنند تغییری آشکار میان روحانی قبل و بعد از انتخابات اردیبهشت به چشم می خورد. بسیاری ترجیح دادند در حافظه خود روحانی ٩٢-٩۶ را به خاطر بسپارند تا روحانی جدید را. نشانه نگارنده در این یادداشت، بررسی صحت و سقم اینکه آیا واقعا تغییری در نامزد اجماعی اصلاح طلبان و میانه روها به وجود آمده یا مرحله بعدی آن نیست یا اینکه اگر واقعا تغییری اتفاق افتاده، اسباب و علل آن کدام موارد هست؛ بلکه نشانه یادداشت، بیشتر پرداختن به موضع گیری یا تصویر العمل اصلاح طلبان در قبال روحانی دولت دوازدهم هست. «چه باید کرد»؛ اصلاح طلبان در برابر روحانی جدید را می توان به سه دسته تقسیم کرد…

هرقدر وصلت اصلاح طلبان با دکتر روحانی در دولت نخستش پیوند موفقی بود، وصال آنان در دولت دوم به نظر می رسد پیوند موفقی از آب درنیامده هست، یا دست کم بخشی از اصلاح

…اصلاح طلبان رادیکال که اعتقاد هستند دلیلی وجود ندارد تا همچنان به همکاری با روحانی ادامه دهند. تا به همین جا نیز اصلاح طلبان به واسطه دعوت مردم به شرکت در انتخابات های اخیر و رأی دادن به روحانی، به اندازه کافی از اعتبار اجتماعی خود خرج کرده اند. از دید این طیف از اصلاح طلبان، وقتی خود رئیس جمهور چندان به فکر کم کردن محبوبیت نیست، آیا این جریان سیاسی باید کاسه داغ تر از آش شده است و بیشتر از این از سرمایه خود مایه بگذارد؟ این گروه خواهان فاصله گرفتن از روحانی هستند. طیف دوم، سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفته اند به امید آنکه شاید شرایط اصلاح یابد و در واکنش‌ها و موضع گیری های رئیس جمهور تغییری به وجود آید. گروه دوم استدلال می کنند مراوده و نزدیکی علنی این جریان با روحانی، باید به حداقل کم کردن یابد تا زوال محبوبیت روحانی و احساس سرخوردگی از وی، آسیب کمتری به اصلاح طلبان وارد کند. به عبارت دیگر، این دسته از فعالان سیاسی علی رغم گروه اول که خواهان جدایی هست، بیشتر ترجیح می دهند وارد «فاصله معنادار» با روحانی شوند.

می رسیم به طیف سوم؛ گروهی که علی رغم دو گروه دیگر که قائل به جدایی از روحانی بوده و استدلال می کنند تجربه ائتلاف با جریان میانه غیراصولگرا تجربه موفقی از آب درنیامده است و نباید این تجربه را در انتخابات مجلس در اسفند ٩٨ و ریاست جمهوری در ١۴٠٠ تکرار کنیم، گروه سوم معتقدند شرایط سیاسی ایران و ساختار و ترکیب قدرت در کشور، بسیار پیچیده شده است هست. بعد ممکن است پیوند با روحانی وصلت فرخنده ای از آب درنیامده باشد؛ ولی واقعیت تلخ آن است که در شرایط فعلی ساختار سیاسی و اجتماعی کشور، گزینه دیگری به جز ائتلاف و همکاری با طیف معتدل کشور وجود ندارد؛ خواه این ائتلاف در قالب همکاری با روحانی و طیف میانه باشد، خواه با اصولگرایان میانه رو به رهبری ناطق نوری و علی لاریجانی. همکاری نکردن اصلاح طلبان با دیگر جریان های اعتدالی، باعث به حاشیه رفتن همه این نیروها خواهد شد و لاجرم راه را برای پیروزی یک پوپولیست دیگر هموار خواهد کرد. سؤال درستی که اصلاح طلبان باید مطرح کنند، این نیست که آیا باید از روحانی جدا شوند و روی پای خود بایستند؛ بلکه سؤال درست این است که آیا جریان میانه و نماد آن که حسن روحانی هست، با همه کاستی های آن، به احمدی نژاد و نوع پوپولیسمی که در تیر ٨۴ به قدرت رسید، ترجیح ندارد؟ واقعیت تلخی که اصلاح طلبان تندتر نمی خواهند بپذیرند، آن است که ساختار رسمی در ایران به گونه ای درآمده که هیچ جریانی به تنهایی نمی تواند پیشرفت و موفقیتی کسب کند.

به بیان دیگر، با وجود محبوبیت و پایگاه اجتماعی گسترده اصلاح طلبان، این جریان سیاسی مانند دوران اصلاحات نمی تواند با تکیه به صندوق رأی، جلوی پیشروی تندروها و پوپولیست ها را بگیرد. تنها گزینه موجود، شراکت اصلاح طلبان و میانه روهاست ولاغیر؛ برای جلوگیری از پوپولیسم در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری آینده، ائتلاف میانه روهاست. می ماند چه باید کرد با روحانی؟ نخست آنکه اصلاح طلبان باید صادقانه به مردم در برابر سهمی که در پیروزی روحانی داشته اند، پاسخ گو باشند. با جدایی از روحانی، این سهم از بین نمی رود، برعکس باید همه مسئولیت هایمان را در قبال گزینش روحانی بپذیریم و به علاوه از آنچه کردیم – با توجه به باور درست بودن آن- دفاع کنیم.

اصلاح‌طلبان با روحانی چه کنند؟

اینکه در سطح جامعه یا فضای مجازی، موج عبور از روحانی به راه افتد و ما هم برای عقب نماندن به آن بپیوندیم، نه اخلاقی هست، نه به سود منافع ملی و نه اصلاح طلبان. باید با پذیرش مسئولیت و دفاع از درستی حرکت در انتخابات ٩٢ و ٩۶، با تمام توان روحانی را نقد کرده و از او بخواهیم در جهت تحقق خواسته ها و مطالبات ٢۴ میلیون رأی دهنده خود گام بردارد. هرقدر فاصله از رئیس جمهور بیشتر شود، او هم متقابلا از برآوردن مطالبات فاصله بیشتری می گیرد. جدایی راه حل نیست؛ بلکه همراهی سخت یکسان و پافشاری روی خواسته های ٢٩ اردیبهشت ٩۶ راه حل هست. با رفتن به سمت آرزوی بزرگ گرایی صرف و پشت کردن به دولت روحانی، زمینه تکرار تجربه سال ٨۴ را فراهم نکنیم.

صادق زیباکلام . استاد دانشگاه تهران

هرقدر وصلت اصلاح طلبان با دکتر روحانی در دولت نخستش پیوند موفقی بود، وصال آنان در دولت دوم به نظر می رسد پیوند موفقی از آب درنیامده هست، یا دست کم بخشی از اصلاح

شرق

واژه های کلیدی: سیاسی | انتخابات | اصلاح طلبان | انتخابات مجلس | اخبار سیاسی و اجتماعی